Alifatik tsiklik birikmalarning tibbiyotda qo′laniladigan hosilalari Reja

Alifatik tsiklik birikmalarning tibbiyotda qo′laniladigan hosilalari
Reja

23. 
    Terpenoidlar va adamantan guruxiga kirgan dori vositalari olinishi
    

23. 
    Terpenoidlar va adamantan guruxiga kirgan dori vositalari chinligini aniqlash usullari
    

23. 
    Terpenoidlar va adamantan guruxiga kirgan dori vositalari miqdorini aniqlash usullari
    

Tayanch iboralar: Terpenoidlar, adamantan, mentol, terpengidrat, validol, kamfora, sulfokamfokain, bromkamfora

Midantan-Midantanum Rematadin - Remantadinum

HCl	HCl
NH2	CH-CH3
	NH2
Terpenoidlar
Mentol- Mentolum	Terpingidrat Terpinum hydratum
	CH3 OH
	H2O
OH	OH
	OH

Validol-
Validolum

					O	CH3
OH					OC-CH2-CH	CH3

O		O
Kamfora, Camphorae	BromkamforaBromcamphorae	Br

Sulfokamfokain Acidum sulfocamphoratu

Tetraterpenlar
Retinoli acetas – Retinol atsetat

Olinishi.
Mentol

CH3

CH3

CH3

CH3

[ H ]

Cl - CH-CH3

OH

OH

- HCl

OH

CH3

H3C

CH3

3

H C

Validol-

	CH3					O	CH3
	+ HOOC-CH2-CH
OH						OC-CH2-CH
	CH3						CH3

Izovalerian k-ta

Validol

+ H2SO4

H3COSO3H

2H2O

OH

OH

-2H2SO4

OH

OSO3H ^OH

Pinen (skipidar

tarkibida)

		Terpingidrat
OCOCH3	OH	O
H2O		[ O ]
-CH3COOH

Kamfora.

bronilatsetat borneol

kamfora pixta moyi tarkibida 40% gacha

Bromkamfora

O

O

+ Br2

-HBr

Br

Tasvirlanishi. Mentol o’ziga xos hid va muzlatuvchi mazaga ega bo’lgan kristall modda. Suvda kam, spirtda juda oson eriydi. Kamfora, timol, fenol, rezortsin va xloralgidrat bilan evtetik aralashmalar hosil qiladi.Optik faol-[b]_D =-49°-51°(10% li etanolda).
Validol mentol hidiga ega bo’lgan moysimon tiniq suyuqlik.
Terpingidrat hidsiz oq rangli kristall, suvda kam eriydi.Etil spirtida eriydi. Qizdirilganda sublimatsiyalanadi.
Kamfora o’ziga xos hidga ega bo’lgan kristall kukun, muzlatuvchi mazaga ega. Sublimatsiyalanadi. Suvda kam, etil spirtida esa oson eriydi.Timol, mentol, fenol va xloralgidrat bilan evtetik aralashmalar hosil qiladi.
[b]_D =-39°-44°
Bromkomfora. Kamforaning hidiga ega bo’lgan oq rangli kukun, suvda kam, spirtda oson eriydi.
Sulfokamfora kislotasi - oq,sarјishroq kristall kukun, suv va spirtda oson eriydi.
CHinligini aniqlash.
1.Mentol vanilinning konts.H₂SO₄ dagi 1% li eritmasi bilan sariq rang hosil qilib, unga suv ta’sir etdirilsa to’q qizil ranggga o’tadi.

Mentol uchun T_suyuq-41-44°S[b]_D -49°-51°(10% li etanol eritmasida)

2.Validolning chinligi aniqlanganda mentolga sifat reaktsiyasi qilinadi.R₂₀=0,894-0,907
3.Terpingidrat terpineol tsineol

	OHH2SO4					O
		-H2O

Kamfora

qizil rang
Bromkamfora

Sulfokamfora kislotasi.

qizil-sariq

Preparat + Na₂CO₃ + NaNO₃ + Na₂SO₄
Na₂SO₄ + BaCl₂ =BaSO₄ + 2NaCl
Miqdorini aniqlash. Mentol - atsillash usuli

Ac2O
OH -CH3COOH	OCOCH3

Ac2O }

+ H2O 3CH3COOH
CH3COOH

X =	(VH-V)TK100
	a

Validol - alkalimetrik usul

ortiqchasi

spirtli eritma
Terpingidratning miqdori substantsiyasida aniqlanmaydi. Tabletkasida tortma usul bilan aniqlanadi. KVK bilan bergan cho’kmasi bo’yicha. Kamfora uchun alkalimetrik yoki polerimetrik usullarni qo’llash mumkin.

O		O
+	H2N - OH HCl	+	HCl
		N-OH

HCl + NaOH NaCl + H2O

b.t.k
Bromkamfora. Folgard-Koltgof usuli.

O		O
	Zn + NaOH	+
Br	[ H ]		NaBr

NaBr + AgNO₃ = AgBr + NaNO₃

NH₄Fe(SO₄)₂ + NH₄CNS = Fe(CNS)₃ + 2(NH4)₂ SO₄
qizil rang
Fe(CNS)₃ + 3AgNO₃ = 3AgCNS + Fe(NO₃)₃

Sulfakamfora kislotasi - alkalimetrik usul suvli sharoitda.

CH2SO3H

CH2SO3Na

O

NaOH

O

+

-H2O

Ishlatilishi.
Mentol - tinchlantiruvchi tomirlarni kengaytiruvchi, oјriq qoldiruvchi vosita.⁷
Validol - MNSni tinchlantiruvchi tomirlarni kengaytiruvchi vosita tarkibida 30% mentol saqlaydi.
Terpindigidrat - balјam ko’chiruvchi vosita
Kamfora - MNS stimulyatori va kardiotonik vosita. Ratsemik kamfora-antiseptik.
Bromkamfora – MNS ni tinchlantiruvchi va kardiotonik vosita.
Sulfakamfora kislotasi o’tkir yurak xastaligida va nafas olish qiyinlashganida, kardiogen shok holatlarida ishlatiladi. Sulfakamfokain tarkibiga kiradi.
Tarkibi: Sulfakamfora kislotasi 49,6 g
Novakain (asos) 50,4 g
In’ektsion suv 1l-gacha