Algoritmlash p65. p65

8.1-rasm
buyum ni  tushunadi.  Tokchalar  sonining 
quyi  chegarasi  —  INF, 
yuqori  chegarasi  —  SU P 
kabi  belgilanadi.  Y uqorida gi  belgi- 
lashlarga  k o ‘ra  IN F = 1 ,  SUP  esa  masala  shartlarida  aniqlab 
b o rila d i.
Avval,  tokchalarni alifbo bo‘yicha A,  B,  D  kabi belgilam oqchi 
b o ‘ ld ik .  L e kin   tokch a la r  soni  k o ‘payganda  h a rfla r  ikkita la b , 
uchtalab va shu kabi qo‘shib yozilishi anchagina q iy in c h ilik  ke ltirib  
chiqarishi  noqulaylikka  sabab  bo ‘lardi.  Shuning  uchun  tokchalar 
soni  10  tadan  kam  bo‘lsa,  biz  haflardan  ham  foydalanaveramiz. 
Y a’ni,  A  h a rfi  tokcha(1)  n i,  B  h a rfi  tokcha  (2)  n i  va  shu  kabi 
tushunilaveradi.  Bu  ma’lum otlarning  hammasi  Bek va  Saralovchi 
I   ga tushunarli ekan.
Yangi Ijro ch im iz Saralovchi I  sonlar ustida arifm etik am allarni 
bajara  oladi  va  tekshirilayotgan  quyidagi  shartlarni 
ROST 
yoki 
YOLG‘ON 
ekanligini  bilad i,  ya’n i  bu  shartlarni 
tekshira  oladi 
hamda  shu  asosida  m antiqiy 
xulosa 
chiqara  oladi:
=   (teng),  <>(teng emas),  < (kichik),  < =   (katta emas),  >(katta), 
>  =   (kich ik emas).
Sodda dasturli Ijro c h i Saralovchi I  ning ko ‘rsatmasi faqat bitta: 
o ‘tkaz  tokcha(N),  tokcha  (M )
Bu  am alni  bajarganda  Saralovchi  I   qo‘li   b ila n  
tokcha  (N) 
dagi  buyum ni  ko ‘tarib, 
tokcha 
(M )  ga  olib  qo‘ya  oladi.  Agar  bu 
jarayonda 
tokcha(M ) 
b o ‘ sh  b o ‘lmasa,  undagi  buyum ni  surib 
tushirib  yuborib,  bo‘shatadi  va  so‘ng 
tokcha  (N) 
dagi  buyum ni 
qo‘ya  oladi.  Um um an,  buyum   qo‘yilayotgan  tokchani 
bo‘sh 
deb 
hisoblash  m um kin,  ba rib ir  undagi  buyum lar  tashlab  yuboriladi. 
Bek  faqat  shu  axborotlar  asosida  Saralovchi  I   n i  boshqarish 
dasturini tuzishi kerak.  Bu yerda qiziq b ir usulni ko ‘rish m um kin,
140

---

m iqdom i   o ‘zgartirib  uning  avvalgi  nom in i  saqlab  qoldik.  Bundan 
qiym ati  o‘zgaradigan  m iqdor  tushunchasi  paydo  bo‘ladi.