Algoritmlash p65. p65

8.5-m ashq
Algoritm   haqiqatan  masala  yechim ini  berishiga  ishonch
hosil  qiling.
8.9-m asala
Xonada 21 ta tokcha bo‘lib , b irin ch i 7 tasi bo‘sh,  qolganlarining 
ustiga tu rli sondagi b ir x il o‘lchamdagi kublar ustma-ust taxlangan. 
Saralovchi  I I   ku b i  b or  tokchalardan  b itta   tokchada  eng  kam 
taxlangan kublar sonini  aniqlashi  kerak.
Yechim. 
Bek  tuzgan  quyidagi  algoritm   xato  natijalar  berdi: 
o ‘tkaz  tokcha(1),  Zt 
TAKRORLANSIN  21  MARTA 
AGAR Zt>tokcha(i)
U HOLDA
o‘tkaz  tokcha(i),  Zt 
TAMOM 
TAMOM
Xato  nimadan  iborat  edi?  1-tokchada  Z t  da  kub  yo‘q,  ya’n i 
ularning  soni  0  ga  teng.  2-tokchadan  7-tokchagacha  shunday 
natijaga  ega  bo‘laveramiz.  Lekin  keyingi  tokchalarda  kublar  soni 
0  dan  katta bo ‘lishiga  qaramay yana  0  natijaga  ega bo‘laveramiz. 
C hunki sizga m a’lum ,  0 va ix tiy o riy  natural sondan kich ig i yana 0 
bo ‘ladi.
B uni tushungan  Bek b irin c h i  7  ta tokchani tashlab yuborishga 
harakat  q ild i  va  quyidagicha  algoritm   tuzdi: 
o ‘tkaz  tokcha(8),  Zt 
TAKRORLANSIN  21  MARTA 
AGAR Zt>tokcha(i)
U HOLDA
o‘tkaz  tokcha(i),  Zt 
TAMOM 
TAMOM
Yana  o‘ sha  ahvol,  barcha  boshlang‘ich  qiym atlarda  faqat  0 
natija  olin d i.  N im a  uchun?  C hunki,  1-qadamda  Z t  tokchaga  8-
149

---

tokchadagi  kublar  nusxasi  ko ‘c h irila d i,  ulam ing  soni,  albatta, 
shartga ko ‘ra  0  dan katta.  2-qadamda takrorlanish tuzilm asi ishga 
tushadi  va  sanoq  birdan  boshlanadi.  1-tokchada  esa  kub  yo ‘q, 
natija  yana  0  ta bo ‘ladi,  avvalgi  algoritm   ishiga  qaytib  qolindi.
5-sharh
E ’tibor  bergan  bo‘lsangiz,  bu  Bekning  emas  TAKRORLANSIN 
—  MARTA  tuzilmasining  kamchiligidir.
O ‘g‘lin in g   qiynalayotganini  ko ‘rgan  ota-ona  yangi  universal 
tu zilm a n i  ta k lif  etishdi.  Tuzilm a  va  uning  sintaksis  qoidalarini 
Saralovchi  I I   ning  dasturiga  k iritis h d i.  T uzilm aning  um um iy 
ko ‘rin ish i  quyidagicha:
k DAN h  GACHA BAJAR

TAMOM
Bu  tuzilm ada  sanoq 
k  
dan  boshlanadi  va  to k i  sanoq  h  ga 
yetguncha  bittadan  oshirib  b o rila d i.  H ar  qadamda  BAJAR  va 
T A M O M   orasidagi  ta k ro rla n is h i  lo z im   b o ‘lgan  k o ‘rsatm alar 
bajariladi.  E ndi  sharhlarda  ifodalangan  kam chiliklarni  yo ‘qotish 
m um kin.  8.9-masalaning yechim i esa  quyidagicha: 
o‘tkaz  tokcha(8),  Zt 
9  DAN 21  GACHA BAJAR 
AGAR Zt>tokcha(i)
U HOLDA
o ‘tkaz  tokcha(i),  Zt 
TAMOM 
TAMOM
Yangi  universal  tuzilm aning  blok-sxemasi  quyidagicha:
150

---

TAKRORLANSIN   MARTA

TAMOM
tuzilm a si  yangi  tu zilm a   o rq a li  quyidagicha  a lm a sh tirilish i 
mumkin:
1  DAN    GACHA BAJAR

TAMOM
8.9- 
masalani  Saralovchi  I I   tushunadigan birikkan  shartlardan 
foydalanib hal etish m um kin edi.  Lekin Bek hali birikkan shartlarni 
bilm agani  uchun  qo‘llay  olmasdi.
O ta-onasi  b irik k a n   sha rtla rn i  Bekka  tushuntirgu nicha  biz 
yechim ni  yozib  qo‘yamiz: 
o ‘tkaz  tokcha(8),  Zt 
TAKRORLANSIN  21  MARTA
AGAR tokcha(i)>0  VA Zt>tokcha(i)
U HOLDA
o‘tkaz  tokcha(i),  Zt 
TAMOM 
TAMOM