Algoritm – berilgan natijaga erishish uchun qilinishi kerak boʻlgan aniq koʻrsatmalar ketma-ketligi. Yoki dastur bajarilishida komandalar yoki buyruqlarning mantiqiy ketma-ketligidir. Blok-sxema

---

1-dars. Algoritm. Algoritm 
turlari. Blok sxema 
Sardor Mahkamov

---

Mahkamov.S.X
Blok-sxema
Algoritm 
– 
berilgan natijaga erishish uchun qilinishi kerak boʻlgan aniq 
koʻrsatmalar ketma-ketligi
. Yoki dastur bajarilishida komandalar yoki 
buyruqlarning mantiqiy ketma-ketligidir.
Blok-sxema 
– bu algorimning grafik ko’rinishi bo’lib, bunda ma’lum ma’noga ega 
bo’lgan standart grafik elementlardan (to’rtburchak, romb, trapetsiya va h.k.lar) 
foydalangan holda dastur ishlash sxemasi chiziladi.
Odatda algoritm 3 xil ko’rinishda bo’ladi
◦ 
Chiziqli
◦ 
Tarmoqlanuvchi 
◦ 
Takrorlanuvchi 

---

Mahkamov.S.X
Algoritmning asosiy xossalari.
Algoritmning 5 ta asosiy xossasi bor: 
1.
Diskretlilik (Cheklilik)
-
Bu xossaning mazmuni algoritmlarni doimo chekli qadamlardan iborat qilib bo‘laklash 
imkoniyati mavjudligida. Ya’ni uni chekli sondagi oddiy ko‘rsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Agar 
kuzatilayotgan jarayonni chekli qadamlardan iborat qilib qo‘llay olmasak, uni algoritm deb bo‘lmaydi.
2.
Tushunarlilik
- 
Ijrochiga tavsiya etilayotgan ko‘rsatmalar, uning uchun tushinarli mazmunda bo‘lishi shart, aks 
holda ijrochi oddiygina amalni ham bajara olmaydi. Undan tashqari, ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham 
mumkin.
3.
Aniqlilik
- 
Ijrochiga berilayotgan ko‘rsatmalar aniq mazmunda bo‘lishi zarur. Chunki ko‘rsatmadagi noaniqliklar 
mo‘ljaldagi maqsadga erishishga olib kelmaydi.
4.
Ommaviylik
-
Har bir algoritm mazmuniga ko‘ra bir turdagi masalalarning barchasi uchun ham o‘rinli bo‘lishi 
kerak. YA’ni masaladagi boshlang‘ich ma’lumotlar qanday bo‘lishidan qat’iy nazar algorim shu xildagi har qanday 
masalani yechishga yaroqli bo‘lishi kerak.
5.
Natijaviylik
-
Har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan so‘ng albatta natija berishi shart. Bajariladigan amallar 
ko‘p bo‘lsa ham baribir natijaga olib kelishi kerak. Chekli qadamdan so‘ng qo‘yilgan masala yechimga ega 
emasligini aniqlash ham natija hisoblanadi. Agar ko‘rilayotgan jarayon cheksiz davom etib natija bermasa, uni 
algoritm deb atay olmaymiz.

---

Mahkamov.S.X

---

Mahkamov.S.X
Algoritm turlari bo'yicha misollar 
Misol: UCHTA sonni qo’shish algoritmi (chiziqli algoritm)
Boshlash
d=a+b
+
c
Tugash
a,b,c
,d
d

---

Mahkamov.S.X
Misol: Ikkita sonni bir-biriga nisbatan katta yoki kichikligini 
tekshirish algoritm blok-sxemasi (Tarmoqlanuvchi algoritm) 
Boshlash
Tugash
a,b
a soni b dan 
kichkina
a>b
a soni b dan 
katta
yo’q
ha

---

Mahkamov.S.X
Misol: A soni 100 dan kichkina bo’lsa 
5 
ga 
orttirib borilsin 
(takrorlanuvchi algoritm)
Boshlash
a
a<100
ha
yo’q
Tugash
a=a+5
goto

---

Kiritilgan 10 ta sonnini yig’indisini topuvchi 
dastur algoritmi
Boshlash
a
Tugash
i=0,10,1
s=0
s=s+a
TEMURBEK A. KUCHKOROV

---

Algoritm natijasida “a” ning qiymati NIMAGA 
TENG???
Boshlash
Tugash
a
a<
73
Natija = a
yo’q
ha
a=a+7
goto

---

Algoritm natijasida “S” ning qiymati NIMAGA 
TENG???
\
Boshlash
Boshlash
i=0,
4
,1
s=12
s=s*3
Natija = s
TEMURBEK A. KUCHKOROV

---

Quyidagi misollar yechilishining 
bloksxemasini chizing...

Kiritilgan sonni 10 marta ekranga chiqarib beruvchi dastur blok-sxemasini chizing?

Kiritilgan 5 ta sonning o’rta arifmetigini hisoblovchi dastur blok-sxemasini 
chizing?
3 ta sondan eng kattasini topib beruvchi dastur blok-sxemasini tuzing?

Quyidagi o’yin algoritmining blok-sxemasini chizing? Ikkita boladan bittasi ikkinchi 
bola o’ylagan sonni topishi kerak. Ushbu dastur blok-sxemasini chizing? Kiritilgan a 
sonning n-darajasini topuvchi dastur blok-sxemasini chizing?

---


Kompyuter 
z=250 
so’m turadi. Xaridorda 
x 
so’m pul bor. Agar xaridorgi 
x 
summa 
kompyuter narxidan katta bo’lsa unda xaridor kompyuterni sotib olsin va dastur 
undagi qolgan 
x1 
summani chiqarib bersin, aks holda dastur “siz kompyuterni sotib 
ololmaysiz va sizga y so’m yetmaydi” degan xabar chiqarsin.