Александр Македонский “Iskandar Zulqarnayn” obrazining o’zbek adabiyotidagi talqini haqida ma`lumot

Firdavsiy o'z asarida Aleksandr voqeasini tasvirlashda tarixly asarlardan ko'ra Soxta Kallisfen asariga suyanadi. Iskandar Filipp va Olimpiadaning o'g'li emas, Filippning nabirasi, Doroning o'g’li, Doroning akasi, demak, Eronning qonunly shahzodasi. Voqea Doro Bahman bilan Filipp o'rtasidagi jang, Makedoniya shohining yengilishi, oltin tuxumdan boj to'lashni bo'yniga olishdan boshlanadi. Aleksandrning boj to'lashdan bosh tortishi, natijada nizo va urushlar kelib chiqishi, undan keyingi voqealar ham "Aleksandr faoliyati" mazmuni tarzida boradi. Farqi shundaki, Doro va Iskanda timsollari asarda bir-biriga qarama qarshi qoʻyiladi. Doro hech kimning maslahatiga quloq solmovchi, manmanlikka berilgan shaxs Iskandar esa Aristotelning shogirdi, faylasuf. Doro -zardusht, Iskandar esa xristian (shoir Aleksandni Vizantiya qaysari, imperator deb hisoblaydi). Olimpiadaning nomini "Nihid"ga aylantiradi. Firdavsiyda ham Tabariydagi kabi Ravshanak Doroning qizi. "Shohnoma"da Doro va Aleksandr lashkarlari o'rtasida dahshatli Jang yetti kun davom etadi, lekin har ikkala tomon ham bir-biridan ustun chiqolmaydi va oxiri sakkizinchi kunda eron lashkarlarl bamisoli zulmatda qoladilar, ularni tuman bosadi Lashkarlar Jangni davom ettirolmay qochadilar. Iskandar g'alaba qozonadi, lekin Jangda emas, balki g'ayritabiiy kuchlarning aralashuvi natijasida. Yana ikki marta to'qnashuv boʻlib, har ikkalasida ham Daro lashkarlari yengiladi. Natijada Doro qochadi va hind shohi Furdan (aslida Por) Iskandarga qarshi kurash uchun yordam so'raydi.

• Firdavsiy o'z asarida Aleksandr voqeasini tasvirlashda tarixly asarlardan ko'ra Soxta Kallisfen asariga suyanadi. Iskandar Filipp va Olimpiadaning o'g'li emas, Filippning nabirasi, Doroning o'g’li, Doroning akasi, demak, Eronning qonunly shahzodasi. Voqea Doro Bahman bilan Filipp o'rtasidagi jang, Makedoniya shohining yengilishi, oltin tuxumdan boj to'lashni bo'yniga olishdan boshlanadi. Aleksandrning boj to'lashdan bosh tortishi, natijada nizo va urushlar kelib chiqishi, undan keyingi voqealar ham "Aleksandr faoliyati" mazmuni tarzida boradi. Farqi shundaki, Doro va Iskanda timsollari asarda bir-biriga qarama qarshi qoʻyiladi. Doro hech kimning maslahatiga quloq solmovchi, manmanlikka berilgan shaxs Iskandar esa Aristotelning shogirdi, faylasuf. Doro -zardusht, Iskandar esa xristian (shoir Aleksandni Vizantiya qaysari, imperator deb hisoblaydi). Olimpiadaning nomini "Nihid"ga aylantiradi. Firdavsiyda ham Tabariydagi kabi Ravshanak Doroning qizi. "Shohnoma"da Doro va Aleksandr lashkarlari o'rtasida dahshatli Jang yetti kun davom etadi, lekin har ikkala tomon ham bir-biridan ustun chiqolmaydi va oxiri sakkizinchi kunda eron lashkarlarl bamisoli zulmatda qoladilar, ularni tuman bosadi Lashkarlar Jangni davom ettirolmay qochadilar. Iskandar g'alaba qozonadi, lekin Jangda emas, balki g'ayritabiiy kuchlarning aralashuvi natijasida. Yana ikki marta to'qnashuv boʻlib, har ikkalasida ham Daro lashkarlari yengiladi. Natijada Doro qochadi va hind shohi Furdan (aslida Por) Iskandarga qarshi kurash uchun yordam so'raydi.

• Xabar topgan Iskandar Dorong ketidan boradi. Lekin shoh yaqinlaridan ikki kishi unga xiyonatkorona xanjar urib, Makedoniya shohiga xabar qiladilar.
• Firdavsly "Shohnoma"da Eron yilnomalari va "Aleksandr faoliyat" elementlarini kontaminatsiyalashtirish natijasida mustaqil mazmun yaratdi. Firdavsiy nusxasida tarixiy Makedoniya shohi Aleksandr ismidan boshqa hech nima qolmaydi. Doroning esa Tabariyda ko'rsatilgan salbiy xususiyatlarini Firdavsiy kamaytiradi. Firdavsiy yaratgan Iskandar ideal shoh ham, bosqinchi ham emas, Eron taxtining qoniniy merosxo'r, nimaiki qilmasin, Eron manfaatini. ko'zlaydi, Doro bilan ham birodardek vidolashadi. Iskandar Eron shahanshoxlaridan biri