Alangali fotometriya Mundarija Kirish I bob. Adabiyotlar sharhi

Lg I = lg a + b lg C
Yutish spektrlari boyicha miqdoriy molekulyar analiz tekshirilayotgan namunaning optik zichligini tekshiriluvchi modda kontsentratsiyasi va yutuvchi qatlam qalinligi bilan bog’lovchi Buger – Lambert – Ber qonunidan foydalanishga asoslangan. Qonunning matematik ifodasiga molyar yutilish koeffitsenti kiradi, u mazkur to’lqin uzunligidagi nurning moddaga yutilish darajasini tavsiflaydi.
Tekshiriluvchi moda har bir yutish polosasining maksimumida molyar yutish koeffitsenti muayyan qiymatga ega bo’ladi:

A A_λ

S = -------- yoki S = ------

εI ε_λ ∙ι
λ indeksi A va Ξ larning qiymati to’lqin uzunligi λ bo’lgan monoxromatik nurlanishga daxldorligini ko’rsatadi. Tenglamadan ko’rinib turibdiki, o’lchashga to’g’ri keladigan to’lqin uzunligi, optik zichlik, kyuvetaning qalinligi va rangli eritmaning kontsentratsiyasi fotometrik aniqlashning asosiy parametrlari hisoblanadi. Fotometrik reaktsiyaning borish sharoitlari, rangli eritmalarning kontsentratsiyasi va barqarorligi bilan bog’liq kimyoviy omillar ham analizga muhim ta‘sir ko’rsatadi.
Analiz sharoiti tekshiriluvchi sistemaning xossalariga va ishlatiluvchi fotometrik xususiyatlariga qarab tanlanadi.

Aniqlanadigan modda tarkibiga kiruvchi qandaydir element kontsentratsiyasini aniqlash uchun fotoelementzanjiridagi o’lchangan tok kuchi qiymati boyicha uchta har xil usuldan foydalaniladi:

1. bir yoki bir necha standart bilan solishtirish;

   
   

2. darajalangan grafik usuli;

   
   

3. standart qo’shimcha qo’shish usuli.

   
   

Birinchi, eng oddiy va shu bilan birga aniqligi kamroq usul boyicha, aniqlanadigan elementning bitta standart eritmasi tayyorlanadi. Bu standart eritmada mumkin qadar hamma begona elementlar tarkibi va miqdori taxminan analiz qilinadigan eritma tarkibi bilan bir xil qilib olinadi. Dastlab standart eritma Vst alangaga purkalib fototok kuchi o’lchanadi so’ngra esa xuddi shunday sharoitda analiz qilinadigan eritma fototok kuchi o’lchanadi. Aniqlanadigan element kontsentratsiyasi quyidagi formula orqali hisoblanadi:

Sx = Sst Ix/Ist

Bunda Sst – aniqlanadigan elementning standart eritmadagi kontsentratsiyasi;

Sx – analiz qilinadigan elementni eritmadagi kontsentratsiyasi;

Ist – standart eritma fototok kuchi;

Ix – analiz qilinadigan eritma fototok kuchi;

Agar Ist – ning topilgan qiymati Ix – ning qiymatidan katta farq qilsa, u holda topish aniqligini oshirish uchun kontsentratsiyasi Sx – ga yaqin bo’lgan ikinchi standart eritma tayyorlanadi va hamma o’lchashlar takrorlanadi va yana qayta Sx hisoblanadi va bunday standart eritmalar bir necha bor tayyorlanishi ham mumkin, bu bilan ushbu uslubning aniqlik darajasini oshirish mumkin.