Ал – хоразмий номидаги урганч давлат университети

Ўқув машғулотларини ташкил қилиш ва ўтказиш малакаси. 
Дарсга тайёргарлик кўриш ва ўтказишни ташкил қилиш малака ва 
кўникмаларига эга бўлиши учун талаба билиши шарт бўлган; дарс 
вазифасидан келиб чиққан ҳолда, дарс ўтказиладиган жойни ва керакли 
анжомларни тайёрлаш; дарс вазифасидан келиб чиққан холда, максадга 
эришиш учун ўқувчиларни дарсга тайёрлаш; амалиётда ўқувчиларни 
ўқитишнинг турли хил методларидан фойдаланиш; дарсни бошқариш учун 
тўғри жой танлаш, буйрукларни тўғри ва аниқ бериш; шуғулланувчиларни 
педагогик назоратини ташкил қилиш кабиларга амал қилиши зарур.
Харакат ва жисмоний сифатларни ўргатиш малака ва кўникмаларига 
эга бўлиши учун талаба навбатдаги талабаларни билиши шарт: Дарс 
вазифасидан келиб чиқган холда харакат ва жисмоний сифатларга ўргатишда 
ўқувчиларни ёшига ва жойни тўгри танлашга эътибор бериш, асосий восита 
ва методларни тўғри танлашни билиши лозим; дастурнинг назарий бўлими 
бўйича дарсни ташкил қилиш ва ўтказиш; жисмоний тайёргарлиги ва 
соғлигини хисобга олган холда ўқувчиларга шахсий ёндашиш. 
Дарсни педагогик тахлил қилиш малака ва кўникмаларини эгаллаш 
учун талаба навбатдаги вазифаларни билиши шарт: жисмоний маданият 

---

48 
ўқитувчисининг асосий фаолиятини тахлил қилабилиш, ўқувчиларни дарсда 
қатнашишларини қайд қилиш; дарснинг педагогик тахлилини амалга 
ошириш; дарс хронометрик тахлил қилишни ўрганиш, дарсда олинган пульс 
кўрсаткичларини қайд қилиш ва тахлил қилиш; олинган натижаларни тахлил 
қилиш ва педагогик хулосалар чиқариш. 
Жисмоний маданият дарсларини ташкил қилиш ва ўтказиш 
малакаси. 
Дарсга қўйилган педагогик вазифаларни ечиш учун, ўқитувчи дарсга 
ўзи мукаммал тайёрланиши ва ўқувчиларни дарсда қатнашишга олдиндан 
тайёрлаши зарур. 
Дарсга тайёрланиш жараёни кетма-кетликдаги иккита қисмдан 
иборатдир. Биринчи қисмнинг мақсади - вазифаларни шакллантиришдан 
иборат; яъни ўтилган машғулотдан келиб чиққанда, дарс мазмунини ишлаб 
чиқиш; машқлар меъёрини аниқлаш; методик усулларни танлаш; залда 
харакатланиш усулларини аниқлаш; дидактик материалларни танлаш 
(кўргазмали қуроллар, жихозлар ва инвентарлар); дарснинг тузилмасини 
аниқлаш; уйга бериладиган вазифаларни мазмунини ишлаб чиқиш 
қобилиятларидан. Дарсга тайёргарликнинг иккинчи қисмида дарс ўтиладиган 
жойда инвентарь ва жихозларни жойлашишларини аниқлаш ва тайёрлаш, 
спорт анжомларини жой-жойига жойлаштириш. Спорт анжомларини 
дастлабки техник созлигини, анжомлар қаторида узунликка сакраш 
чуқурчалари, тўшаклар холати, спорт майдончалари ва югириш 
йўлакчаларини қопламасини текшириш кабилар хам ўзига хос ахамият касб 
этади. Гимнастик анжомларини мустахкамлигини алоҳида кўздан кечириш 
лозимлигини эсдан чиқармаслик керак. Спорт анжомларидан фойдаланганда 
уларнинг жойлашиш холати каби тўсиқлар, дарсда бекорга кетган вақтга 
сабаб бўлмаслиги керак. 
Ўқитувчининг тайёргарлигига қуйидагилар киради: дарс мавзуси 
бўйича педагогика фани ва амалиёти ютуқларига хос махсус методик 

---

49 
адабиётларни ўрганиш, дарс баённомасини ёзиш; шахсий харакатлар 
тайёргарлиги, нутқ тайёргарлиги (буйруқларни айтилиши, санашлар, ўйин 
қоидаларини тушинтириш ва б.). Дарс ўтиладиган жойни тайёрлаш, спорт 
жиҳозлари ва анжомларини тайёрлаш, уларни санитар-гигиеник холатини 
текшириш, спорт формаси ва оёқ кийимини тайёрлаш кабилар шулар 
жумласига киради. 
Ўқувчиларнинг тайёргарлиги: спорт кийими мавжудлиги; ўтиладиган 
дарс мазмуни, вазифалари билан танишишганлиги; уйга вазифани бажариш; 
дарсга оид дидактик маълумотларни тайёрлаш кабилардан иборат.
Ўқитувчи ёки амалиётчи-талабанинг дарс ўтишга тайёргарлик 
даражасини аниқлаш учун уларнинг ўзлари тузган дарс баёнини тахлил қила 
билишлари лозимлигига.