Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

19.4. Oqma yaralar
O qm a yara badandagi ikkita bo 'shliq yoki b o 'sh liq va tashqi 
m uhit o'rtasidagi kanal bo 'lib, uning teshiklaridan biri ayol jinsiy 
a ’zolariga tutashgan bo'ladi.
O qm a yaralam ing siydik — tanosil va to 'g 'ri ichak — tanosil 
turlari mavjud. Qovuq va siydik chiqarish kanali jinsiy sistema bilan 
shikast yoki kasallikdan hosil b o 'lg an kanal orqali birlashishi 
m um kin. Siydik a ’zolari, o 'z navbatida, qin va bachado n bilan 
birlashishi m um kin. U retra — qin, qovuq — qin, qovuq — b a ­
ch ad o n va siydik y o 'li — bachado n oqm a yaralari m a ’lum . O qm a 
yaralar paydo bo'lishiga k o 'p in ch a patologik tu g 'u ru q lar sabab 
bo'ladi. Ayniqsa, hom ila oldinda kelayotgan qismi bitta bo'shliqda 
ikki soatdan ortiq turib qolganda to 'qim alar ezilib jonsizlanadi yoki 
oraliq uchinchi darajali yorilgandan so'ng to 'g 'ri ichak sfmkteri 
shikastlanganda oqm a yara yuzaga kelishi m um kin.
O qm a yaralam ing sonini ko'payishiga turli ginekologik va 
akusherlik operatsiyalari (qisqich qo'yish, vakuum — ekstraktordan 
fo y dalan ish va h o k azo ), jin siy a ’zo lar yiringli b o 's h lig 'in in g
yorilishi, xavfli o 'sm alar, n u r bilan davolanish natijasida kuyish 
va nihoyat tu g 'u ru q q a aloqasi b o 'lm ag an boshqa kasalliklar sabab 
bo'lad i. O qm a yaralam ing belgilari ularning joylashgan sohasiga 
bog'liq bo'ladi.
Siydik-tanosil oqm a yaralarida siydik beixtiyor oqib chiqadi, 
bu asosiy alom at hisoblanadi. Ichak—tanosil o qm a yarasida gaz va 
najas q in orqali keladi. Bu ajralm alar atrofdagi to 'q im a la rn i 
ta ’sirlaydi, natijada og 'riq va qichishish seziladi. Bu shikoyatlar 
bem orning um um iy ahvolini yom onlashtiradi, m ehnat faoliyatini 
pasaytiradi, b em o r ta ’sirchan b o 'lib qoladi. H ayz funksiyasi va 
reproduksiya (nasi qoldirish) funksiyasi buziladi. B unday ayollar 
jinsiy hayotida katta m uam m o lar kelib chiqadi.
217

---

Yig‘ilgan anam nez, bem orning shikoyati va uni tekshirilganda 
olingan m a’lum ot asosida tashxis qo'yiladi. Tashxis qo'yish uchun 
oqm a yara kanaliga kontrast m odda yuborib rentgenologik tekshirish 
usullaridan foydalaniladi. O qm a yaralari bor bem orlarni davolash 
juda qiyin kechadi. Shikast katta bo'lsa, oqm a yara hosil bo'lishining 
oldini olish m aqsadida zararlangan to 'q im an i tezda tikish lozim 
bo'ladi.
Oqm a yara shakllanib bo'lganda dori-darm onlar bilan davolab, 
uning bitib ketishiga harakat qilish m um kin. B em or xastalikni 
o'tkazib yuborib, so'ng shifokorga m urojaat qilgan bo'lsa, maxsus 
tayyorgarlikdan so'n g jarrohlik yo'li bilan davolanadi.
O qm a yarasi b o r b e m o rla rn i yaxshilab parvarish q ilish, 
bem orning o 'zi ozoda, pokiza b o'lib yurishi kerak. B undan tash ­
qari, ular oqm a yaraga qarshi m oychechak yoki kaliy perm anganat 
(1:10000) eritm asiga o 'tirib vanna olishlari zarur. V anna qilib 
bo'lg ach , qinga V ishnevskiy surtm asi, sintom itsin emulsiyasi^ 
chakanda moyi va boshqa surtm alardan surtiladi yoki ulardan 
tam p o n qilib q o'y iladi. Bu tu d b irlarn in g ham m asin i tibbiyot 
ham shirasi bajaradi.
O qm a yaralam ing oldini olish uch un tu g 'u m q n i to 'g 'ri va 
maqsadga muvofiq olib borish, akusherlik operatsiyalari (bachadon 
bo'shlig'ini qirish, akusherlik qisqichlari qo'yish, vakuum -ekstrak- 
siya) va hokazolarda malakali yordam berishni to 'g 'ri o'tkazish 
talab etiladi. Y allig'lanish kasalliklariga chalingan bem orlarni o 'z
vaqtida va to 'la-to 'k is davolash, nur bilan davolash paytida him oya 
tadbirlarini qo'llash zarur bo'ladi.
O 'sm a kasalliklarida to 'qim alar parchalanib, oqm a yara paydo 
bo'lganda sim ptom atik davo choralari qo'llanadi.

---