«актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт»

РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТ ШАРОИТИДА ХАЛҚАРО МАРКЕТИНГ 
ТАМОЙИЛЛАРИ АСОСИДА ТИКУВ-ТРИКОТАЖ МАҲСУЛОТЛАРИ 
БОЗОРИНИ СЕГМЕНТЛАШ 
 
Абдиева Дилнавоз Акрамовна 
Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти таянч докторанти 
Е-mail:а[e-mail] 
 
Аннотация: Мақолада рақамли иқтисодиёт шароитида халқаро маркетинг 
тамойиллари асосида тикув-трикотаж маҳсулотлари бозорини сегментлаш 
масалалари юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган. 
Калит сўзлар: рақамли иқтисодиёт, халқаро маркетинг, тикув-трикотаж 
маҳсулотлари бозори, сегментлаш, маркетингнинг уйғотиш услуб, халқаро 
маркетинг концептуал асослари 
 
Мамлакатимизда ҳозирги рақамли иқтисодиёт шароитида экспортга 
нисбатан глобаллашувнинг афзалликларидан унумли фойдаланиш сиёсатини 
юритиши муҳим аҳамият касб этади. Бунда, ўз навбатида ишлаб 
чиқарувчиларнинг экспортга йўналтирилган сиёсатини кенг миқёсда олиб 
борилишини талаб этадики, уни рағбатлантириш тизимини такомиллаштирмай 
кўзлаган мақсадга эришиб бўлмайди. Бу борада халқаро маркетинг 
тамойилларидан самарали фойдаланиш зарур бўлади. 

---

 
INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE 
«ACTUAL ISSUES OF THE DEVELOPMENT OF THE SOCIAL SECTOR OF THE 
ECONOMY: DOMESTIC AND FOREIGN EXPERIENCE» 
ANDIJAN, UZBEKISTAN, MAY 2020
344 
«Иқтисодиётнинг ижтимоий секторини ривожлантиришнинг долзарб масалалари: миллий ва хорижий тажриба» 
«Актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт» 
Шу билан биргаликда қуйидаги бошқа қарашлар ҳам мавжуд: халқаро 
компания маҳаллий ишлаб чиқарувчидан шу жиҳати билан фарқ қиладики, 
унинг ярим тайёр маҳсулот ёки тайёр ҳолдаги товарлари фақат мамлакат 
ҳудудида эмас, балки бир мамлакатдан бошқа мамлакатга ҳаракатлантирилади 
[2, 462-б.]. 
Маҳаллий бозорда шаклланадиган ва халқаро бозорда фаолият 
юритадиган халқаро тадбиркорликга турли ёндашув концепциясида эътироф 
этилган халқаро маркетинга Ф. Котлер томонидан «мамлакатлар ўртасидаги 
фарқланиш» ва ташқи ва ички бозорда «маркетингнинг уйғотиш услубларини 
инсонлар қандай ҳис этиши ҳақидаги фундаментал қарашлар» деб таъкидлаган 
таърифларига тўлиқ унинг мазмунини очиб бермайди [3]. 
Эванс ва Берман томонидан халқаро маркетингга берилган қуйидаги 
таъриф ҳам унинг замонавийлигининг моҳиятини тўлиқ очиб бермайди: «Ички 
маркетинг ўз мамлакати ҳудудидаги фаолиятни қамраб олса, халқаро маркетинг 
эса, хориждаги ҳар хил фаолиятларни қамраб олади»[4]. 
Халқаро маркетингни ҳар хил мамлакатлар товарлари ва хизматлари 
маркетинги (Р.Ф. Лаш ва В.Н. Лаш) ёки миллий чегаралар орқали маркетинг 
(Е.Н. Берковец ва Р.А. Керин) деб таърифлашлар ҳам унинг моҳиятини тўлиқ 
очиб бермайди [5]. 
Бизнинг фикримизча, тўрли ва коммуникация назарияларига яқин бўлган 
америкалик олим С. Паливод томонидан халқаро маркетингга берилган 
қуйидаги таъриф тўлиқроқ ҳисобланади: «Халқаро маркетинг – бу пировард 
истеъмолчигача сотиб олиш ва сотиш жараёнига жалб этилган фирмалар 
ўртасидаги ўзаро алоқалар мажмуасидир», бинобарин халқаро бизнес-
коммуникация соҳасида ҳам [5]. 
Шунингдек, В.И. Черенков томонидан билдирилган қуйидаги таъриф ҳам 
бир қизиқиш уйғотади, у доирасида халқаро маркетинг – бу «халқаро бизнес 
фалсафаси ва ушбу бизнеснинг бир вақтдаги тижорат ҳамда нотижорат 
интеллектуал технологиясидир» [5]. 
Халқаро маркетинг деганда, қуйидагини тушуниш мумкин: 
-ўз мамлакатидан ташқарига товар ёки хизматни сотиш; 
-қуйидаги ҳолатларда фирма томонидан маркетинг тадбирлари амалга 
оширилса: 
а) хориж бозорида ишлаб чиқарувчи ёки сотувчи роли бажарувчи фирма 
бўғини ёки бошқа корхоналар билан ҳамкорлик асосида иш юритувчи; 
б) бошқа мамлакатга тааллуқли компания маркетинг фаолиятини назорат 
қилиш ёки айрим таъсирлар ўтказувчи. 
Ўтган асрнинг 60-70 йилларида жадал суръатлар билан шаклланган 
халқаро маркетинг концептуал асосларининг пайдо бўлиши ўз навбатида 
урушдан кейинги даврда ишлаб чиқариш кучлари ва муносаблари 

---