Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

«MODERN SCIENTIFIC CHALLENGES AND TRENDS» 
SCIENCECENTRUM.PL 
ISSUE 5(39) PART 1 
ISBN 978-83-949403-3-1 
 
82
va elementar yo‘l harakati qoidalariga rioya qilish yo‘l
˗
transport hodisalari sonini ikki baravar 
kamaytirish imkonini beradi. 
Misol uchun, statistik ma'lumotlarga ko‘ra, xavfsizlik kamarini taqish haydovchi va old 
o‘rindiqlarda o‘tirgan yo‘lovchilar o‘rtasida o‘lim ehtimolini 45
˗
50 foizga va orqa o‘rindiqlarda 
ketayotgan yo‘lovchilarning o‘lish va og‘ir jarohat olish ehtimolini 25 foizga kamaytirar ekan. 
Bolalarni olib yurish uskunalaridan foydalanish esa o‘lim ehtimolini 60 foizga kamaytirishi 
mumkin. 
Shuning uchun yo‘l harakati ishtirokchilarining, jumladan, YHQni buzish oqibatlari 
to‘g‘risida keng xabardor qilish orqali shaxsiy mas'uliyatni oshirish muhim [3]. 
Jan Todtning ta'kidlashicha, bunda kompleks yondashuv muhim. Milliy darajada 
mas'uliyat hukumatlarga yuklatiladi, chunki ularda qonunchilik bazasini o‘zgartirish uchun 
barcha vakolatlar mavjud, biroq jamoatchilik birlashmalari va yoshlarda ham gap ko‘p. Ular 
aholining turli qatlamlarini yo‘llarda xavfsizlik qoidalari va texnikasiga rioya qilishga targ‘ib 
qilishlari mumkin. 
BMT va JSST tomonidan ilgari surilayotgan xavfsiz tizimli yondashuv yo‘l
˗
transport 
travmatizmi ehtimollik omillari va tegishli choralarni har tomonlama o‘rganish uchun barqaror 
asos ta'minlayapti. Ular Shvetsiyada ishlab chiqilgan «Vision Zero» («Yo‘llarda o‘lim 
holatlarining nol darajasi») strategiyasiga tayanadi. U uzoq istiqbollarda transport tizimida 
jiddiy jarohatlar va o‘limga olib keluvchi jarohatlar holatlarini butunlay yo‘q qilish maqsadini 
ko‘zlaydi. Mazkur yondashuvning maqsadi avariyalarning oldini olish imkonini beruvchi xavfsiz 
yo‘l tizimini yaratish uchun axborot va yo‘nalishlar bilan ta'minlash, avariya sodir bo‘lgan 
taqdirda urilish kuchi jiddiy tan jarohati yetkazish yoki o‘limga sabab bo‘lish uchun yetarli 
bo‘lmasligi, jarohatlanganlar qutqarilib, tegishli travmatologik yordam ko‘rsatilishini 
kafolatlashdan iborat. 
Yuqoridagi vazifalarini amalga oshirish uchun JSST «Hayotni saqlab qolish» yo‘l 
harakati xavfsizligi masalalari bo‘yicha texnik hujjatlar to‘plamini ishlab chiqdi. U 6ta 
komponent va 22 tadbirni o‘z ichiga oladi. Jumladan, «Tezlikni tartibga solish» komponenti 
mamlakat, shahar va mahalliy miqyosda tezlikni cheklash to‘g‘risidagi qonunlarga rioya qilishni 
ta'minlash, transport harakat tezligini kamaytirish maqsadida yo‘llarni qurish va rekonstruksiya 
qilish, masalan, yo‘lni toraytirish hisobiga, aylana harakat maydonlarini yaratish, sun'iy 
o‘ydim
˗
chuqurlar («yotqizilgan politsiyachilar»), yon tarafdan bo‘rtiqlar va rifel ovozli polosalar 
yaratish hisobiga. «Transport vositalari xavfsizligi mezonlari» komponenti avtotransport 
vositalarini ekspluatatsiya qilishda xavfsizlik kamarini taqish, olddan yoki yondan urish, 
piyodalar himoyasi, ISOFIX bolalarni olib yurish uskunalarini mahkamlovchi nuqtalar kabi 
texnik xavfsizlik qoidalariga rioya qilishni nazarda tutadi. «Yo‘l harakati xavfsizligi ta'minlash 
faoliyatini boshqarish» komponentining muhim choralari qatorida ma'lumotlarni yig‘ish va 
qayta ishlash tizimini mustahkamlash asosida yo‘l harakati xavfsizligini monitoring qilish, 
ta'limni tashkil etish va axborot kampaniyalarini o‘tkazish orqali xabardorlikni oshirish [4]. 
Jahon amaliyoti ko‘rsatganidek, yo‘llarda travmatizmni kamaytirish va oldini olish, o‘lim 
holatlarini kamaytirish mumkin. 
Misol uchun, Norvegiya poytaxti Oslo shahrida 2019 yilda o‘limga sabab bo‘lgan birgina 
YTH sodir bo‘ldi: avtomobil panjara to‘siqqa urilishi natijasida haydovchi halok bo‘ldi. Bitta ham 
piyoda yoki velosipedchi o‘limi holati sodir bo‘lmadi. 

---