“Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy korporativ boshqaruv uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”

Korporativ boshqaruvning Koreya modeli: Korporativ boshqaruvning koreyscha modelidagi o'ziga xos xususiyat kompaniyaning asosiy aksiyadorlari kompaniyaga kelib tushayotgan daromadlarining dastlabki qismini aksiyadorlik jamiyatini kengaytirish uchun sarflaydilar va bir guruhda faoliyat yuritib kattaroq daromad olish imkoniyatlarini oshiradilar.

Koreya korporativ boshqaruv modelining yana muhim bir jihati o‘zida yuqori biznes madaniyatni aks ettirib, unda o‘zaro ishonchga asoslangan uzoq muddatli shaxsiy munosabatlar, shartnomalar muhim ahamiyat kasb etadi. Koreya modelida aksiyadorlik jamiyatlarining qonunchilik va qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari tartibga solinishi Amerika modeli ta'sirini o'zida mujassam etadi.

Korporativ boshqarishda koreya modelining asosiy afzalliklari:
1. Aksiyaga turli xil subektlarning egalik qilishi, ya'ni diversifikatsiyasi darajasi yuqoriligi
2.Kompaniyalar bo'yicha qonunchilikda aksionerlar manfaatlarining yuqori darajada belgilanishi
3. Qimmatli qog'ozlarda va kompaniyalar to'g'risidagi normativ hujjatlarda kamchilik aksiya egalari manfaalarining himoya qilinishi
4. Banklarning o'z ma'lumotlarini ochishga (tarqatishga) qo‘yiladigan qattiq talablari bilan ajralib turadi.

Chebol - moliyaviy-sanoat guruhlarining Janubiy Koreya shakli.Janubiy Koreyada egasi yoki oilasi tomonidan boshqariladigan va boshqaradigan yirik sanoat korporatsiyasidir. Chaebol odatda egasi tomonidan boshqariladigan ko'plab shoxchalaridan tashkil topgan bo'lib, uning vakolatlari ko'pincha qonuniy hokimiyatdan oshib ketadi. Chaebol modeli asosan murakkab aksiyadorlik kompaniyalari tizimiga bog'liq. Chaebol egasi, oila a'zolari, oilaviy xayriya tashkilotlari va sho'ba korxonalarining yuqori menejerlari bilan o'zlarining sho'ba korxonalarni boshqaradigan boshqa kompaniyalarni boshqaradigan to'rtta ochiq shirkatning uchtasini boshqarishi kerak. Ushbu amaliyotning yaxshi namunasi sifatida Doosan egasi bo'lishi mumkin. U 20 dan ziyod sho'ba korxonasini nazorat qilib, taxminan 5 kompaniyada ishtirok etdi. Chaebolning asosiy afzalligi shundaki, unda barcha aksiyadorlik jamiyatlaring mulklari markazlashtirilgan.

Chaebol raislari katta shaffof ostidagi shirkatlardagi kapitalning kichik ulushiga ega, ammo qarorlarni qabul qilishda juda kuchli va barcha boshqaruvni nazorat qilish imkoniyatiga ega. Misol uchun, Samsung shirkatlarning 0,5% ga egalik qiladi. Bu qonun ustivorligi yo'qligidan dalolat beradi.

Demak, korporativ boshqaruvning milliy va xalqaro amaliyotini o‘rganish respublikamizda faoliyat yuritayotgan aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv tizimi samaradorligini yanada oshirish, korporativ boshqaruv tamoyillarini keng joriy etish hamda boshqaruv faoliyatiga xalqaro standartlarni joriy etish imkoniyatlarini kengaytiradi. Shuning uchun korporativ boshqaruv bilan bog'liq milliy va xorijiy amaliyotni o‘rgangan holda quyidagi xulosalar ishlab chiqildi. Ular quyidagilardan iborat: