Akrom abbasovich karimov, farxod rashidovich islomov, anvar ziyadullaevich avloqulov

Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi (IFAC) qo’mitalari 
Auditorlik amaliyoti bo’yicha qo’mita 
O’qitish bo’yicha qo’mita 
Etika (axloq) bo’yicha qo’mita 
Moliyaviy hisob va boshqaruv hisobi bo’yicha qo’mita 
Rejalashtirish bo’yicha qo’mita 
Jamoat sektori bo’yicha qo’mita 

---

43 
standartlarning loyihasini ko’rib chiqishda ishtirok etadi. Mazkur tashkilot 1976 
yilda tuzilgan bo’lib, unga Avstraliya, Avstriya, Belgiya, Kanada, Daniya, 
Finlandiya, Frantsiya, Germaniya, Gretsiya, Islandiya, Irlandiya, Italiya, Yaponiya, 
Lyuksemburg, Niderlandiya, Yangi Zelandiya, Norvegiya, Portugaliya, Ispaniya, 
Shvetsiya, Shveytsariya, Turkiya, Buyuk Britaniya va AQSh davlatlari a’zo 
hisoblanishadi. 
Auditning xalqaro standartlarini ishlab chiqishda xalqaro tash-kilotlardan 
tashqari mintaqaviy tashkilotlar ham ishtirok etishi mumkin. Buxgalteriya hisobi 
va auditning xalqaro standartlarini ishlab chiqishda eng faol ishtirok etadigan 
mintaqaviy tashkilot Evropa iqtisodiy hamjamiyati hisoblanadi. Ushbu tashkilot 
1957 yilda tuzilgan bo’lib, uning tarkibiga Belgiya, Daniya, Frantsiya, Germaniya, 
Gretsiya, Irlandiya, Italiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Buyuk Britaniya, Ispaniya 
va Portugaliya kiradi. 
Evropa iqtisodiy hamjamiyati unga a’zo mamlakatlarning hisob va audit 
tizimlarini standartlashtirish maqsadida 5 ta direktiva ishlab chiqqan. Bu 
direktivalardan 
ko’zlangan 
asosiy 
maqsad 
mazkur 
tashkilotga 
a’zo 
mamlakatlarning milliy hisob va audit tizimlarini bir-biriga yaqinlashtirishdan 
iborat. Chunki, Evropa iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo mamlakatlarning milliy hisob 
va audit tizimlari bir-biridan farq qiladi. Masalan, Niderlandiya, Buyuk Britaniya 
va Irlandiyada buxgalteriya hisobi va audit ma’lumotlari asosan investorlar uchun 
mo’ljallanadi hamda hisob va audit ma’lumotlari boshqaruv qarorlarini qabul 
qilishda qo’llaniladi. Germaniya, Lyuksemburg va Belgiyada esa hisob va audit 
ma’lumotlari, asosan, bank muassasalariga yo’naltirilgan. Frantsiyada esa yagona 
unifikatsiyalangan hisob va audit tizimi mavjud bo’lib, u davlat rejalashtirish 
tashkilotlarini ma’lumot bilan ta’minlashga xizmat qiladi. 
Mazkur 
muammolarni 
bartaraf 
etish 
maqsadida 
Evropa 
iqtisodiy 
hamjamiyatining direktivalari ishlab chiqilgan. Masalan, 1984 yil 10 aprelda qabul 
qilingan 8-direktivada Evropa iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo mamlakatlar 
auditorlariga qo’yiladigan malakaviy talablar belgilangan bo’lib, barcha mamlakat 
auditorlariga qo’yiladigan talablar unifikatsiyalashtirilgan.

---

44 
1979 yilda tuzilgan Buxgalteriya hisobi va audit bo’yicha Afrika Kengashi 
ushbu qit’a mamlakatlarida mavjud milliy hisob va audit tizimlarini bir xil asosga 
keltirishga xizmat qiladi. Ushbu tashkilotga Afrika qit’asidagi 27 mamlakat 
birlashtirilgan.
Lotin Amerikasidagi mamlakatlarning milliy hisob va audit tizimlarini 
standartlashtirish maqsadida Amerika mamlakatlari buxgalterlari assotsiatsiyasi 
tuzilgan bo’lib, uning tarkibiga 21 ta davlat kiradi. Ushbu tashkilot har 2-3 yilda 
yirik anjumanlar o’tkazadi hamda uning natijasiga ko’ra, ilmiy uslubiy 
qo’llanmalar chop etadi. 
Janubiy-Sharqiy Osiyo mamlakatlari buxgalterlari assotsiatsiyasi Indoneziya, 
Malayziya, Filippin, Singapur va Tailand davlatlari a’zolaridan tashkil topgan. 
Ushbu tashkilot faqatgina buxgalterlarning malakasini oshirish bilan cheklanib 
qolmasdan, balki milliy hisob tizimlarini bir-biriga muvofiqlashtirish bo’yicha ham 
ishlar olib boradi. 
Osiyo va Tinch okeani mamlakatlari buxgalterlari konfederatsiyasi tarkibiga 
20 dan ortiq davlat kiradi. Ushbu tashkilotning maqsadi mintaqada buxgalteriya 
hisobi va auditorlik kasbini rivojlantirishni muvofiqlashtirishdan iboratdir. 
Tashkilot endilikda milliy hisob va audit tizimlarini uyg’unlashtirishga asosiy 
e’tiborini qaratmoqda. 
3.2.