Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
to‘rida mehrob joylashgan. Sirkor koshinlar binoga alohida husn bag‘ishlagan. 
XV-XVII asrlarda qurilgan maqbaralarda o‘sha davrga xos yulduzsimon girrix 
naqshlar, ganchkori bezaklar keng qo‘llanilgan. Majmua mustaqillikdan keyin 
ta'mirlanib, ziyoratgohga aylantirilgan. 
2000-yil 30-avgustda qabul qilingan O‘zbekistan Respublikasining 
“Madaniy meros obyektlarini muhofazalash va ulardan foydalanish to‘g‘risida”gi 
qonun madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish 
sohasida jahon talablariga mos qonuniy asosni yaratdi. 
O‘zbekiston Respublikasi hududida dunyo sivilizatsiyasi rivojlanishida katta 
o‘rin tutgan, asrlar davomida saqlangan Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva, 
Shahrisabz, Qo‘qon, Marg‘ilon, G‘ijduvon, Vobkent, Termiz va boshqa tarixiy 
shaharlar, mavjud bo‘lgan me’moriy va tarixiy obidalar davlat muhofazasiga 
olingan. Inshoot YUNESKO tashkilotining “Butun jahon madaniy yodgorliklari 
ro‘yxati”ga kiritilgan. Me’moriy obidaga hukumatimiz tomonidan berilayotgan 
e’tiborga to‘xtaladigan bo‘lsak, 2002-yil Termiz shahrining 2500 yillik yubeliyi 
munosabati bilan inshootning hozirgi qiyofasi shakllantirildi. 
 
 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
ME’MORCHILIK BO‘YICHA ATAMALAR LUG‘ATI 
 
Ayvon (fors) – yon tomonlarining barchasi yoki ba’zilari ochiq usti bostirilgan 
(yopilgan) inshoot. 
Antresol (fr.) – qavatlar o‘rtasida joylashgan yoki xonani hajmini ko‘paytirish 
uchun unga yopishtirib qurilgan yarim qavatli joy. 
Ark – feodal davlatining qal’a ichida mudofaa qilingan joyi.
Arka (it., lot.) – prolyotni yon tomonga bosim beruvchi alohida elementlar 
(toshlar, g‘ishtlar) bilan yopilishi; hozirgi talqinida har qanday egri chiziqli prolyot 
yopmasi. Farqlanadi: konstruksiyasi bo‘yicha – ponali, yashirin; shakli bo‘yicha – 
yarim sirkulli ko‘p markazli; vazifasi bo‘yicha – yuk ko‘taruvchi, yukni 
kamaytiruvchi va hokazo. Shakli bo‘yicha – strelkali arka bir-biri bilan burchak 
ostida kesishadigan ikkita yoydan tashkil topgan; milliy me’morchilik tarixida to‘rt 
markaz strelkali arka uchraydi. Yarim sirkulli arka yarim aylana shaklida bo‘ladi. 
Ikki markazli arka bir xil radiusli ikkita yoydan tashkil topadi. Nurli arka – 
yopiladigan prolyot yarim aylanadan kichik arka. 
Arkada (fr.) – ustun yoki tayanchga o‘rnatilgan arkalar qatori. 
Arkbutan – gumbaz tortqich kuchini kontrofosga uzatadigan yarim arka. 
Axta – naqsh tarhi igna bilan chekilgan andoza. 
Bazilika (grek.) – 1) ustunlarning bo‘ylama qatori bilan xonalari qismlarga (nef, 
naos) ajratilgan bino; yon tomonlaridagidan ko‘ra o‘rtadagi xona odatda keng va 
baland bo‘ladi, yon tomondan yoritiladi; 2) qadimgi rimliklarda – sud, savdo, birja 
binolari; 3) erta xristian cherkovi. 
Balkon – perila bilan mustahkam to‘silgan va xona bilan bog‘langan, fasadda 
chiqib turuvchi maydoncha. 
Baraban – binoning tomida (cho‘qqisida) joylashgan silindrik yoki ko‘p qirrali 
shaklga ega bo‘lgan qismi, yuk ko‘taruvchi gumbaz; yorug‘lik barabanida 
derazalar ham bo‘ladi.
Vassa – ayvonni yopishda bolorlar (to‘sinlar) ustidan teriladigan yarim silindr 
shaklidagi taxtacha 
Galereya – bo‘yi enidan ancha katta bo‘lgan yopilgan yorug‘ xona, odatda 
bo‘ylama devorlardan bittasi ustunlardan iborat bo‘ladi. 
Ziyoratxona – marosimlar o‘tkaziladigan katta xona. 
Islimiy – o‘simlik shoxlari ko‘rinishidagi naqsh turi. 
Lavh – kitobni qo‘yib o‘qish uchun yasalgan moslama. 
Qal’a – o‘rta asrlar davridagi shahar qo‘rg‘oni. 
Karvonsaroy – shahar va savdo yo‘llaridagi savdogarlar va yo‘lovchilar 
turadigan joy. 
Karniz – devorning tugallanish joyi, tepa qismi (devorni yomg‘irdan asraydi). 
Kromlex – aylana bo‘ylab yoki tutashmagan aylana shaklida joylashtirilgan 
tosh ustunlar guruhi. 
Kundal – ichki devorlarda bo‘rtiq yuzaga zarhal berib ishlangan naqsh turi. 
Mavzoley yoki maqbara – daxma (o‘lgan insonning tanasi ko‘milgan joy) 
ustida tiklangan monumental inshoot, yodgorlik. 
Madrasa (arab.) – musulmon diniga mansub oliy maktab. 

---