Академияси ҳУҚУҚбузарликлар профилактикаси мутахассислиги

Ордалия (синаб кўриш усули) 
ўтказиб, синаш усулида ўт 
билан синаш, кўкрагига қизиган темирни босиш кабилар қўлланилган. Агар 
қасам билан боғлиқ бўлса, сув билан, шартномага оид бўлса ўт билан синаш 
йўли билан айбдор ёки гумондорга ўзини ҳақлигини исботлашга имкон 
берилган. Зароастр жорий этган ордалиянинг 33 усули мавжуд бўлган. 

---

20 
20 
Айбланувчи ўз ёнида турган кишининг оёқларини ушлаб турган ҳолда сувга 
шўнғиган ана шу пайтда камондан ўқ узилган, чопқир киши ўқ кетидан 
югурган у ўқини сув тагидаги айбдор ўлиб қолгунча келтирса, 
қасам худоси 
Варуна 
айбдорни авф этган ҳисобланган. Ўт билан синашда ёнаётган 
иккиқатор ўтли чамбараклар орасидаги тор йўлакдан югуриб ўтиш лозим 
бўлган, агар тирик қолса, 
шартнома худоси Митра
уни айбсиз деб ҳисоблаб 
уни авф этади. қайнаб турган суюқлик, ёғ, сув билан синаш, совуқ сув билан 
синаш, дарё сувига улоқтириш билан синаш усуллари қўлланилаётганда 
махсус тайёрланган ўсимлик ширасини (ўсимлик ширасига сут аралаштириб 
тайёрланган, маст қилмайдиган) ичириб синалган. Хивчинлар боғлами билан 
уриб синаш кенг қўлланилган. 
Ҳақиқатни юзага чиқариш йўлларидан бири муқаддас саналмиш хаома 
(доимо яшил бўлган бутасимон эфедра ўсимлиги ширасига сут аралаштириб 
тайёрланган) - инсонни қўзғатадиган (мает қиладиган эмас) ичимлик ичириб, 
ордалия - синаш ўтказилган. “Авесто”нинг танланган гимнларида 
қуйидагиларни ўқиймиз: 
Хаома ичгандан сўиг,
Ҳақиқат изма-из келар
7
. 
Юқоридаги таҳлиллардан кўриниб турибдики, “Авесто”да белгиланган 
қоидаларда, 
биринчидан,
шахсни муайян ғайрижтимоий хатти-ҳаракат содир 
этишдан тийилиши, 
иккинчидан,
содир этилган айбли қилмиш учун жазонинг 
муқаррарлиги, 
учинчидан,
қилмишга яраша жазога сазоворликни, 
тўртинчидан,
такрор содир этилган қилмиш оғирлаштирувчи ҳолат 
сифатида белгиланиши каби қоидалар ўз аксини топган. 
7
Зиёдулла Муқимов. Ўзбекистон давлати ва ҳуқуқи тарихи (адолат-2004) 

---

21 
21