|
2.1-§. Ta‟lim jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarini qo‟llash orqali
o‟qitish sifatini oshirish usullari.
Uzluksiz ta‘lim tizimida akademik litseylarning o‘ziga xos, alohida o‘rni bor.
O‘quvchilarga davlat ta‘lim standartlariga muvofiq o‘rta maxsus ta‘lim berish
vazifasini hal etadi. Akademik litsey majburiy ta‘limning bir yo‘nalishi hisoblanib,
unda o‘qishni o‘quvchining o‘zi ota-onalari va mutaxassislarning maslahatiga asosan
tanlaydi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida quyidagicha yozilgan: ―Akademik
litseylarda o‘quvchilar o‘zlari tanlab olgan ta‘lim yo‘nalishi bo‘yicha (gumanitar,
texnika, agrar va boshqa sohalar) bilim saviyalarini oshirish hamda fanni chuqur
o‘rganishga qaratilgan maxsus kasb-hunar ko‘nikmalarini o‘zlarida shakllantirish
imkoniyatiga ega bo‘ladilar‖.¹ Asosiy e‘tibor tanlangan fan sohasida chuqur bilimlarni
egallashga qaratilgan bo‘lib oliy o‘quv yurtlarida o‘qishni davom ettirishga
tayyorgarlik ko‘radi. Akademik litseydagi ta‘lim-tarbiya jarayonining samaradorligi
bitiruvchilarning oliy o‘quv yurtlariga o‘qishga kirishi bilan o‘lchanadi.
Akademik litseylar o‘rta maxsus, kasb-hunar ta‘limining bir yo‘nalishi
sanalsada, o‘quvchilarga kasb-hunarga nisbatan ko‘proq fan sohasidan bilim berish
vazifasini muvaffaqiyatli hal etishni o‘zlarining oldiga maqsad qilib qo‘ygani
amaliyotda o‘z isbotini topmoqda.
Akademik litseylarning o‘quv rejalari, fanlar bo‘yicha namunali dasturlar soha
fanlarini to‘la va atroflicha o‘rganishga mo‘ljallangan holda tuziladi. Ta‘lim
mazmunini ifodalovchi barcha me‘yoriy, ilmiy va o‘quv-uslubiy manbalarda
o‘quvchilarga optimal bilim berish, barkamol qilib tarbiyalash uchun zarur bo‘lgan
ma‘lumotlar mujassamlashgan.
Akademik litseylarda o‘quvchilarning iste‘dodi, qobiliyati, mavjud bo‘lgan
barcha imkoniyatlari ro‘yobga chiqishi uchun kerakli shart-sharoitlar yaratilgan. Eng
zamonaviy o‘quv xonalari, fan kabinetilari, ta‘limning texnik vositalari, laboratoriya,
axborot resurs markazlari o‘quvchilarning bilim egallashlariga moslashtirilgan.
Ta‘lim-tarbiya jarayonini eng yuqori darajada tashkil etishi uchun birinchi
navbatda o‘quvchilarning kasb-hunarni to‘g‘ri tanlagan bo‘lishlari zarur. Agar
o‘quvchi o‘zining qiziqishi, qobiliyatiga mos bo‘lgan sohani tanlagan bo‘lsa darslarga
to‘liq qatnaydi. O‘qituvchining bergan barcha bilimlarini o‘zlashtirib oladi. Ko‘proq
mustaqil o‘qishga, o‘z ustida ishlashga harakat qiladi. Dars tugagandan keyin
kabinetlarda, laboratoriya va komp‘yuter sinflarida, axborot resurs markazida mustaqil
tayyorgarlik ko‘radi. O‘qituvchi bilan hamkorlikda tajriba-sinov ishlari, kuzatish va
ijodiy izlanishlar olib boradi. Kasb-hunar to‘g‘ri tanlanmaganda darsga, bilim olishga
qiziqishi sust bo‘ladi. Dars qoldirish, o‘zlashtirmovchilik hollari sodir bo‘ladi. Bunday
o‘quvchilar tezda aniqlanib qiziqadigan sohasi akademik litseyda bo‘lmasa kasb-hunar
kollejlariga o‘tkazib yuborilishi kerak. Aks holda boshqa o‘quvchilarga halaqit berishi,
salbiy ta‘sir ko‘rsatishi mumkin.
Farg‘ona FarPI qoshidagi akademik litseyida o‘quvchilar bilan kasbiy layoqatini
aniqlash maqsadida maxsus so‘rovnoma va testlar o‘tkazilib boriladi. Ularning natijasi
asosida har bir o‘quvchi bilan sinf rahbari va psixolog suhbatlashib chiqadi.
O‘quvchining shaxsiy tayyorgarlik ko‘rish reja-dasturi ishlab chiqiladi. Litseyda
abiturent shtati tashkil etilgan bo‘lib, o‘quvchi bu yerda ham o‘zining ish rejasiga
o‘zlashtirish va to‘ldirishlar kiritishi mumkin.
Litseyda ta‘lim-tarbiyaning samaradorligini yanada orttirish maqsadida
qo‘shimcha ta‘lim markazi tashkil etilgan. Unda litsey o‘quvchilari uchun tekin
(boshqalarga pullik) repititerlik xizmati ko‘rsatiladi. Akademik litseyning eng tajribali
o‘quvchilari bu mashg‘ulotlarga jalb etilgan.
Akademik litseyda ―Ustoz-shogird‖ an‘analari yaxshi yo‘lga qo‘yilgan. Har bir
o‘qituvchiga olti-sakkiz o‘quvchi buyruq asosida biriktirilgan. Ustoz shogirdlarning
barcha fanlardan muvaffaqiyatli o‘qishi, tartib-intizomi, xulq-atvori, ijtimoiy faolligini
nazorat qilib boradi. Qo‘lga kiritgan yutuqlarini yanada kuchaytirishga, yo‘l qo‘ygan
kamchiliklarini zudlik bilan tuzatishga ko‘maklashadi. Ustoz ham, shogird ham doim
bir-birlarining oldidagi mas‘uliyatlarini his etishga harakat qiladilar. Shu o‘rinda yana
bir samarali tajriba amalga oshirilayotganini qayd etish mumkin. Ustoz nafaqat
litseyda, o‘quvchining litseydan tashqari faoliyatini ham kuzatib boradi. O‘quvchining
uy sharoiti bilan tanishadi, ota-onalar bilan hamkorlik o‘rnatadi. Ota-onalar
farzandlarining litseydagi o‘qishlaridan xabardor bo‘lib boradi. Imkoni bo‘lgan ota-
onalar litseyga kelib o‘qituvchilarning farzandi haqidagi fikrlarini bilib olishlari, dars
kuzatishlari, pedagogik-psixologik maslahatlar olishlari to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
