Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази «электрон педагогика ва педагогнинг шахсий, касбий ахборот майдонини лойиҳалаш»

ОММАВИЙ ОНЛАЙН ОЧИҚ КУРСЛАР
14
 
Охирги икки асрда ўрганиладиган билимлар шунчалик даражада кенгайиб 
кеттики, олдинги олимларни қомусшунос, қомусий олим деб аташга мажбур 
бўляпмиз. Нега? Ҳозир ҳеч ҳам бир вақтни ўзида фалакшунослик, жўғрофия, 
физика, кимё, тиббиёт, математика, фалсафа ва ҳоказоларни ўрганиб бўлмас 
даражага етди. 
Фундаментал фанлар билан бирга гуманитар, инсоният, жамият билан 
боғлиқ билимлар кўпайди. Барчаси фақат инсоният ривожи, қулайлиги, оғирини 
енгил қилиш учун хизмат қилишига қаратилмоқда. 
ХХI асрни бемалол технологиялар ва у билан боғлиқ билимлар асри дея 
оламиз. Билимларни ўрганиш турлари, йўллари, усулларини кенгайтириб 
юборган аср.
АҚШнинг Стенфорд университети, Массачусец Технология институти (MT
I) 
каби бир неча нуфузли олий ўқув юртлари бепул “онлайн” курсларини тақдим 
этмоқда. Тажриба тариқасида илк бор ташкил этилаётган мазкур дарслар 
дунёнинг барча давлатларидаги талабалар учун очиқ. Қизиғи шундаки, ушбу 
курсларда ўқиш мутлақо бепул ва уларни муваффақиятли тамомлаганларга 
диплом (сертификат) ҳам берилади (
айрим курслар текин сертификат 
беришади лекин кўп курсларда маълум бир туловдан кейин сертификат олиш 
мумкин
).
Интернет орқали ўқув материалларини бепул ва эркин тарқатишга 
мўлжалланган “Очиқ дарсхона” (Open courseware) дея номланувчи электрон 
тизим бундан ўн йилча муқаддам MTI томонидан ташкил этилган эди. Шундан 
сўнг юзлаб бошқа коллеж ва университетлар ҳам ўқув материалларини 
интернетга барча учун бепул ва очиқ қўйиш амалиётини йўлга қўйди. Бугунга 
келиб MTI ва Стенфорд университети ушбу амалиётни янги босқичга кўтаришга 
қарор
қилди. 
Улар энди нафақат курсда ўтиладиган материалларни, балки дарснинг ўзини 
ҳам
бепул тақдим этишмоқда. 
14
Бу мавзуга оид махсус инфографикалар мавжуд бўлиб уларни https://ru.pinterest.com/vkhamidov/ дан 
юклаб олишингиз мумкин.

---

161 
Стенфордда компютер бўйича икки мутахассис дастлаб “Сунъий интеллект 
фанига кириш” (Introduction to Artificial Intelligence) номли бепул “онлайн” курс 
ташкил этди. 
Дунёнинг 190 дан ортиқ мамлакатидан жами 160 мингдан зиёд талаба курсга 
ёзилди. Кўнгиллилар ёрдамида курс материаллари қисқа муддат ичида дунёнинг 
44 тилига таржима ҳам қилинди. Иштирокчиларнинг 23 минг нафари курс 
материалларини тўлиқ тамомлаб, имтиҳонлардан муваффақиятли ўтди ҳамда 
ушбу курсни битирганлик тўғрисидаги гувоҳномага
эга бўлди. 
2012-
йил Стенфорд университети яна бешта бепул “онлайн” курсни ташкил 
этди. Уларда ўқиётган талабалар сони ярим миллионга яқинлашган. 
Бу борада Массачусец Технология институти ҳам фаоллик кўрсатмоқда. Ўқув 
юрти ташаббуси билан интернет
орқали бепул дарслар берадиган “MITx” номли 
янги нотижорат ташкилоти тузилди. “MITx” қошида очилган биринчи курс –
“Схемалар ва Электроника” дарсида қатнашиш учун юз мингдан зиёд талаба 
рўйхатдан ўтди. “MITx” интернет саҳифасида ёзилишича, рўйхатга ёзилганларнинг 
камида 20 минг нафари дарс машғулотларида тўлиқ ва фаол иштирок этмоқда. 
Принстон университети, Берклидаги Калифорния университети, Мичиган 
Ан
-
Арбор ҳамда Пенсилвания университетлари ҳам ҳамкорликда бепул “онлайн” 
курсларини ташкил этмоқда. Ушбу курслар “Coursera” деб номланган интернет 
сайтида жамланган. “Coursera”дан курсларни номлари ва йўналиши бўйича ёки 
уларни тақдим этаётган университетлар бўйича қидириб топишингиз мумкин. 
Бепул дарсларни тақдим этувчи яна бир сайт “Udacity” бўлиб, у ҳам “Coursera” 
билан биргаликда Стенфорд университети мутахассислари томонидан бунёд 
этилган. 
26-
расм. Оммавий онлай очиқ курсларда ташкиллаштирилган курсларнинг кўринишлари
Дунёнинг нуфузли университетлари тақдим этаётган ушбу бепул “онлайн” 
курслари: 

---

162 

Coursera.org 
–
https://www.coursera.org/

EdX 
–
https://www.edx.org/

Udemy 
–
https://www.udemy.com/ LinguaLeo 
–
http://lingualeo.ru/ busuu 
–
http://www.busuu.com/enc/

TED 
–
http://www.ted.com