Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази «электрон педагогика ва педагогнинг шахсий, касбий ахборот майдонини лойиҳалаш»

 

---

69 
АХБОРОТ
 
ХАВФСИЗЛИГИНИ
 
ТАЪМИНЛАШ
 
ЧОРА
-
ТАДБИРЛАРИ
 
Хозирги кунда ахборот
-
коммуникация тизимларига бўладиган тахдидлар, 
рухсатсиз тизимга кириш ҳолатлари турли хил йўллар билан амалга оширилишига 
жавобан хавфсизликни таъминлаш турли хил усуллар ва воситалар ёрдамида амалга 
оширилмоқда.
Ахборот хавфсизлиги таъминлашнинг биринчи ва энг асосий воситаси бу –
фойдаланувчиларни идентификациялаш ва аутентификациядан ўтказишдир.
Идентификация
–
фойдаланувчининг рўйхат ёзуви (логин) ни киритиши. 
Фойдаланувчининг тизимдаги логини орқали у ҳақидаги
барча керакли 
ахборотларга: унинг шахси; тизимдаги рухсат даражаси; тизимдаги фаолияти тарихи 
ва бошқалар эга бўлиш мумкин.
Аутентификация
–
бу фойдаланувчининг шахсини тасдиқлаши. Одатда бу 
жараён махфий сўз (парол) орқали амалга оширилади. Яъни фойдаланувчи дастлаб 
тизимга ўзининг калит сўзини киритади ва сўнг шу калит сўз ростдан ҳам унга 
тегишли эканлигини махфий сўз орқали тасдиқлайди.
Идентификация ва аутентитификация воситалари бирлашиши ҳам мумкин. Бу 
ерда барчамиз учун маълум бўлган хизмат гувоҳномасини келтириш мумкин. Унда 
шахснинг идентификацияси учун исми, фамилияси, мансаби (ва бошқа 
маълумотлар), аутентификация учун эса унинг суръати келтирилганлигини 
айтишимиз мумкин. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки аутентификация ва 
идентификация воситаларининг ўзи ҳақиқийликни тасдиқловчи белгиларга эга 
бўлиши мумкин. Мисол учун гувоҳномадаги муҳр, имзо ёки унинг химоясини 
сақловчи бошқа қалбакилаштиришдан ҳимояловчи воситалар. 
Агар фойдаланувчи бу жараёнлардан мувафаққиятли ўтса, у ахборот тизимига 
киришига ва унга берилган ваколат даражасида исталганча фойдаланиш ҳуқуқига эга 
бўлади.

---

70 
Хозирги вақтда ахборот–ҳисоблаш тизимларида фойдаланувчиларни 
аутентификация ва идентификациялашнинг усулларини қуйидаги асосий гуруҳларга 
бўлиш мумкин
1
:

Фойдаланувчидан қандайдир уникаль