Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

Психодиагностик 
методикалар 
Объектив 
ѐндошув
Субъектив 
ѐндашув
Проектив 
ѐндашув
интеллект тестлари, 
махсус қобилият 
тестлари, шахс 
тестлари, муваффақият 
тестлари 
Шахс сўровномалари, 
кайфият ва психик 
ҳолатни ўрганиш 
сўровномалари, анкета 
сўровномалари 
мотор-экспрессив., 
перцептив-
структуравий, 
апперцептив-динамик 
методикалар 

---

65 

Тадқиқот ѐки текширув жараѐнининг объективизацияси (кўрсатмага 
тўғри амал қилиш, стимул материалини намойиш қилишнинг қатъий 
усуллари, синалувчи фаолиятига тадқиқотчининг аралашмаслиги). 

Стандартлаштириш (яъни, диагностиc эксперимент натижаларини қайта 
ишлаш ва тақдим этишнинг қабул қилинган тартибини жорий этилиши). 

Ишончлилик. 

Валидлик. 
Ушбу меродикалар нисбатан қисқа вақт ичида диагностик ахборотни қўлга 
киритиш ҳамда индивидларни ўзаро миқдор ва ва сифат жиҳатдан таққослаш 
имконига эга. 
Кам формаллашган методикаларга қуйидагиларни киритиш мумкин: 

Кузатиш. 

Суҳбат. 

Фаолият маҳсулини таҳлил қилиш. 
Бу гуруҳга кирувчи методикалар синалувчи ҳақида қимматли 
маълумотларни қўлга киритиш имконини беради. Айниқса буни тадқиқот 
предмети объективлаштириш мумкин бўлмаган психик жараѐнлар ва ҳолатлар 
бўлганида яққол сезиш мумкин. Масалан, яхши англанилмайдиган субъектив 
кечинмалар ѐки мазмун жиҳатдан жуда ўзгарувчан психик жараѐн ва ҳолатлар – 
мақсад, кайфият, ҳолатлар динамикаси.
Шуни инобатга олиш ват аъкидлаш зарурки, кам формаллашган 
методикаларн ўтказиш катта меҳнатни талаб этади (масалан, синалувчини 
кузатиш баъзида ойлаб давом этиши мумкин) ва кўп жиҳатдан 
психодиагностнинг психологик тайѐргарлиги ва профессионал тажрибасига 
асосланади. Психологик суҳбат, кузатувларнинг юксак маданий даражада 
ўтказилиши текширув натижаларига тасодифий омиллар таъсиридан сақлаши 
мумкин. 
Кам 
формаллашган 
диагностик 
методикаларни 
формаллашган 
методикаларга қарши қўйиш мумкин эмас. Одатда улар ўзаро бир-бирини 
тўлдиради. Тўлақонли диагностик тадқиқотда иккала турдаги методикаларни 
уйғун ҳолда қўллаш даркор. Масалан, тест ѐрдамида маълумот тўплашдан 
аввал синалувчи билан танишиш ( таржимаи ҳоли, мойилликлари, фаолият 
мотиватcияси ҳақидаги ахборот) босқичи ўтказилади. Бунда интервъю, суҳбат, 
кузатишдан фойдаланилади. 
Тажрибада энг кўп қўлланиладиган эмпирик методлар ҳақида кенгроқ 
маълумот берамиз.