Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

Контраст (фарқ).
Контраст маҳсулот деталлари хусусиятини муқобил-
лаштирувчи восита бўлиб, таркиблар бадиий қимматини функционал мослигига 
таъсир қилувчи композиция шартига кўра юзага келади. Контраст 
солиштиришнинг соддароқ, кескин фарқларини, ташқи кўринишдаги ўзига хос 
белгиларни аниқлайди. Контраст хусусиятларини баҳолашда буюмларни 
солиштириш жараѐнида катталиги, жойлашиш кўринишига кўра тасвир-

---

180 
 
ланадиган шакл ўрнида тақдим қилиниши мумкин. Солиштириш жараѐнининг 
айрим ўлчамида контраст кўз ҳаракати билан аниқланади. Тўғри чизиққа яқини 
майдонига кўра солиштиришда ҳажми цикл умумий фарқловчи натижа бўлиб 
кўринади. Биринчи навбатда, тасвирнинг умумловчи натижаси бўлиб юзага 
келади. Шаклларни аниқлашда контрастли муносабат тасвир чизиқларини 
нигоҳ билан солиштириш натижасида таъсир этади, ранг фарқини ажратиш 
танланган жой хусусиятига кўра ажрим бўлади. 
Фарқланиш муносабатлари ташқи эҳтиѐжларнинг барча белгиларига кўра 
солиштирилганда биринчи таассурот бошқа муносабатлардан фарқ қилади. 
Контраст белгиси ѐруғлик кўзимизга тушиши билан аниқланади. Қиѐсланувчи 
ранглар ѐритилгандан сўнг, Электр учқуни ѐруғлиги таъсири натижасида 
сезилади. Жило буюмларнинг ташқи кўриниши ва катталиги унинг яхши 
хусусиятларидан биридир ва ранги, чизматасвир, жуссаси жойлашишидан 
юзага келади. Бу бир хил заруратли буюмларни билишда кўпинча қўл келади. 
Жило – солиштиришнинг мураккаблашган жараѐни бўлиб, кўзнинг бир қатор 
ҳаракатларидан ташкил топади. Катталикнинг жилоли хусусияти шакли, юзи, 
кўз ҳаракатлари умумийсидан юзага келган арзимаган фарқлари билан ажралиб 
туради. Ранглар орқали жилолаш, арзимаган қўзғатишлар орқали ҳам ҳис 
этилади. Мураккаброқ жилоли шакллар юзага келиши, шу жумладан, 
ўрнашганлиги ва унинг қурилишидаги эгалланган ўрни ҳам юзага келади. 
Нюанс.
Солиштирилаѐтган жисмларнинг катта-кичиклиги, чизматасвири, 
ранги, ҳажми, жойлашиши, ташқи кўринишидаги яқин хусусиятлар нюанс 
дейилади. Бу бир хил турдаги жисмлар ва қисмлар орасидаги нозик белгиларни 
ажратиш имконини беради. Нюанс кўзнинг бир қатор такрорий ҳаракатидан 
иборат анча мураккаб солиштириш жараѐнидир. Жисмнинг нюанс хусусияти 
буюмнинг катта-кичиклиги, шакли, сатҳи ва тавсифи тизимидаги арзимас фарқ, 
кўзнинг такрор ҳаракатидан синчковлик билан умумликда сезилади. 
Ранглардаги нюанс олинадиган синчковлик таъсири остида арзимас фарқни 
сезишда билинади. Шаклдаги нюансни сезиш, шу жумладан, унинг ҳажмий ва 
фазовий қурилиш нюанс ҳам энг мураккаб ҳисобланади. 

---

181