Қайыпназаров ильяс сайыпназарович мавзу: озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинлашнинг ҳУҚУҚий асослари ва такомиллаштириш муаммолари

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Жиноят ҳуқуқида озодликдан махрум қилиш жазосини тайинлаш билан боғлиқ муаммоларнинг тадқиқ этилиши, ҳозирги пайтда жиноят-процессида инсон ҳуқуқларини кафолатлаш бўйича илмий таклифларни ишлаб чиқишга имкон туғдириши билан бирга шахснинг қонуний манфаатларини амалда кафолатлаш жараёнини илгари суради. Шу сабабли озодликдан махрум қилиш жазосини тайинлаш феномени халқаро ҳуқуқда ҳам жиноят ҳуқуқи соҳасида ҳам тадқиқ қилинадиган ижтимоий ҳодиса ҳисобланади.
Бугунги кунда озодликдан махрум қилиш жазосини тайинлаш феномени кам ўрганиладиган тадқиқот объекти ҳисобланади ҳамда мазкур жиноятларга қарши кураш муаммоларини ўрганиш ҳамда олдини олиш борасида тадқиқот ²олиб бориш керак эканлигини назарда тутади.
Озодликдан махрум қилиш жазо тайинлашнинг айрим масалаларини қуйидаги олимларнинг илмий ишларида тадқиқ этилган: М.Х.Рустамбоев, Б.Ж.Ахроров, З. Иноғомжонова, Ф.Х.Рахимов, А.Х.Саидов, Н.С.Салаев ва³ бошқалар.
Ушбу масаланинг айрим жиҳатлари Р.С.Чобанян, В.Д.Гончаренко, Л.В.Лабанова, Н.В.Барисенкова, М.А.Гаранина, Г.Ю.Гладких, Л.К.Ласицкая, А.В.Фидоров, К.Н.Бабиченко, П.Кривошеин (Россия Федерацияси); В.В.Кузнецов, Л.В.Дорош, О.В.Довганъ, И.Мигович, Ю.Александров, К.В.Катеринчук, А.Шулъга (Украина); К.Салимов (Озарбайжон); Р.Акылбекова, И.Алдыбаева, А.Грушин, Г.Калеакбарова(Қозоғистон); С.Багишбеков, У.Бабакулов (Қирғизистон); Н.Бахриева, Н.Зокирова,М.Маматшоев, Р.Улмасов (Тожикистон) сингари олимлар томонидан алоҳида тадқиқ қилинган.
Хорижий мамлакатларда Д.Скотт, Каммий Жифар (Буюк Британия), У.Хусанходжаева (Буюк Британия Эссекс университети магистранти), Аллег Анри (Жазоир Франция), Раугет Д (Франция), Садиқ Риза (АҚШ) сингари олимлар томонидан алоҳида тадқиқот сифатида, шунингдек, Алексанр Заҳаранд Горан Слуитер (Буюк Британия), Гилберт, Гиофф (АҚШ) сингари олимлар қийноқнинг айрим жиҳатларини ўрганганлар.
Олимлар томонидан озодликдан махрум қилиш жазосини тайинлаш масалаларининг турли жиҳатлари илмий асослантирилиб, фойдали хулосалар ишлаб чиқилганига қарамай, мавзунинг барча жиҳатлари тўлиқ ўрганилмаган бўлиб назарий жиҳатларини тадқиқ қилишга қаратилган.