Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika

Shart bo‘yicha takrorlash operatorlari.
 
Shart bo‘yicha takrorlash operatorlari ikki xil ko‘rinishda bo‘lib ular quyidalardan iborat: 
a)
 repeat sikli (takrorlanadigan amallar kamida bir marotaba bajarilib so‘ngra shart 
tekshiriladi). 
bu takrorlashning tuzilishi quyidagicha: 
   Repeat  
   Until   
 Bu yerda   bajarilishi lozim bo‘lgan amallar yoki sikl tanasida 
joylashagan operatorlar majmui,   takrorlanishi, bajarilishi yoki to‘xtatilishini 
boshqaruvchi shartdan iborat. Bu xil ko‘rinishdagi sikl hech bo‘lmaganda bir marotaba 
bajariladi, negaki operatorlar ketma-ketligi shartni tekshirishdan oldin yozilgan.  

---

Repeat takrorlash operatorini bajarilishini quyidagi masala yordamida ko‘rib chiqamiz: 
Masala. y=ax
2 
 funksiya qiymatlarini  x=0 dan x=5 gacha 0,5 qadam bilan hisoblovchi 
dastur yarating. 
Masala shartiga ko‘ra,  foydalanuvchi faqat a-ning qiymatini kiritishi dastur esa  y=ax
2 
 
funksiya qiytmatini 0,5 qadam bilan hisoblashi zarur. a=2 qiymat uchun  natija quyidagicha 
bo‘lishi zarur, ya’ni dastavval x=0 da funksiya qiymati xisoblanishi (chop etilishi), so‘ngra x-
ning qiymati 0,5 ga ottirilishi va hosil bo‘lgan qiymat 5-dan katta bo‘lmasligi tekshirilishi zarur 
(quyiidagi jadvalga e’tibor bering).  
X 
0 
0
.5 
1 
1
.5 
2 
2
.5 
3 
3
.5 
4 
4
.5 
5 
Y 
0 
0
.5 
2 
4
.5 
8 
1
2.5 
1
8 
2
4.5 
3
2 
4
0.5 
5
0 
 
Masala shatriga mos dastur quyidagicha: var x,a,y:real; 
begin 
readln (a); 
x:=0; 
repeat 
y:=a*sqr(x); 
x:=x+0.5; 
writeln(y:5:2); 
 until (x>5) 
end. 
 

---

Dastur natijasi: 
 
b)
 while sikli(takrorlanadigan amallar bajarilishi uchun avval shart tekshiriladi). Bu 
takrorlashning tuzilishi quyidagicha: 
             While  d o  
      
Bu yerda mantiqiy ifoda (shart) qiymati True bo‘lguncha sikl tanasidagi operatorlar 
bajariladi, aks  hollarda sikl tanasidagi amallar bajarilmaydi. 
While shartli tarorlash blok-sxemasi 
Dastur-misol 
 
 
 
 
var x:integer; 
begin 
x:=-5; 
 while (x<15) do 
Repeat takrorlash operatori blok-sxemasi 
Dastur  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
var x,a,y:real; 
begin 
readln (a); 
x:=0; 
repeat 
y:=a*sqr(x); 
writeln(y:5:2); 
x:=x+0.5; 
until (x>5) 
end. 
 
siklni boshqaruvchi 
parametrning 
dastlabki qiymati 
shartni 
siklni dastlabki  
boshqaruvchi 
parametrning qiymati 
shartni 
tekshirish 
boshqaruvchi 
parametrning keyingi 
qadamdagi qiymati 
aniqlanadi 
operatorlar-amallar 
bajariladi