Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti sapayeva feruza davlatovna

ناميا
َ
ءرملا
َ
فرعي
َ
هنامياب
. Arabiy matndagi “aymon” (
ناميا
) soʻzi 
“yamin” ya’ni 
qasam
soʻzining koʻplik shakli. Alisher Navoiy 
ruboiyda arabcha “
qasam
” soʻzining turkiydagi sinonimi “
ont”
shaklini qoʻllagan. Sarlavhadagi matnga diqqat qilmaslik yoki til va 
insho qoidalaridan oddiy bexabarlik oqibatida ruboiyning asl 
ma’nosi buzilgan. 
Adabiy meros tadqiqi va targʻibi yoʻlida bilib-bilmasdan sodir 
etilayotgan bunday nuqsonlarning sababi koʻp. Asosiy sabab, 
ajdodlarimiz qoldirgan ilm xazinasiga haqiqiy vorislik salohiyatidagi 
45

---

mutaxassislarning kamligidir. Shuning uchun ham bugun mumtoz 
adabiyotimiz tadqiqi ilmiy-fundamental va metodologik sistemada 
sezilarli 
siljimayapti. 
Toʻgʻri, 
filologiya 
fanining 
yetakchi 
tarmoqlaridan boʻlgan adabiyotshunoslik va tilshunoslik nazariy-
amaliy jihatdan boy tajribaga ega. Ammo bu ikki tarmoqni oʻzaro 
bogʻlashga xizmat qilishi mumkin boʻlgan matnshunoslik esa ayni 
jihatdan oqsayapti. Albatta, bu holga ma’lum vaqt davom etgan 
ijtimoiy-siyosiy sharoit, eski oʻzbek tilini, yozuvini biladigan, arab-
fors tilidan xabardor mutaxassislarning kamligi bosh sabab.
Adabiyot tarixini matnlarsiz, manbalarsiz oʻrganib boʻlmaydi. 
Binobarin, mumtoz adabiyot asarlarining ilmiy-tanqidiy matnlarini 
tuzish, adabiyotimiz tarixi uchun muhim boʻlgan manbalarni tadqiq 
qilish, nashrga tayyorlash va ilmiy iste’molga kiritish oʻta dolzarb 
vazifa deb e’tirof etilishi lozim. Buni faqat ilmiy jamoatchilik emas, 
balki fanni boshqaruvchi tashkilotlar, ular huzuridagi ekspert 
hay’atlari ham e’tirof etishlari va ilmiy loyihalarni baholashda 
hisobga olishlari zarur. Xususan, uzoq muddatga moʻljallanmagan 
amaliy tadqiqotlar uchun e’lon qilingan grantlarni olish uchun 
taqdim etilgan loyihalarda yuqoridagi maqsadlar koʻzda tutilgan 
boʻlsa, ularni qoʻllab-quvvatlash maqsadga muvofiq boʻlar edi. 
* * * 
 (Ikkinchi ma’ruzachi (talaba) davom ettiradi.