Aholining moliyaviy savodxonligi sotsiologik tahlili

Aholining moliyaviy savodxonligi sotsiologik tahlili

Reja

• Tadqiqot ishining nazariy metodologik qismi
• Tadqiqot ishining metodik qismi
• Aholi moliyaviy savodxonlik bo‘yicha ekspertlar taklifi
• Aholi moliyaviy savodxonligining sotsiologik tahlili bo‘yicha natijalar
• O‘zbekistonda aholi moliyaviy savodxonligi bo‘yicha IHTT (OECD) ning tadqiqotlari va takliflari

Nazariy metodologik qism

Tadqiqotning dolzarbligi.

Bugungi kunda moliyaviy savodxonlikni yetarli emasligi ortidan eng ko‘p kuzatilayotgan hodisa bu pul mablag‘larini firibgarlarga boy berilishi bo‘lmoqda. Xususan, birgina AQSHda 2021 yilda 5,8 mlrd. AQSH dollari, Buyuk Britaniyada esa 7,0 mlrd. funt sterling aholi mablag‘lari firibgarlar qo‘liga o‘tganligi moliyaviy savodxonlik muammosi murakkablashib borayotgan davrning o‘zi taqozo qilmoqda.
IIV matbuot xizmati e’lon qilgan ma'lumotlarni solishtiradigan bo‘lsak, O'zbekistonda eng ommalashgan firibgarlik yangi turi onlayn firibgarlik bo'lib, o'tgan 2020 yilda 965 ta holat, 2021 yilda 1601 ta hamda 2022 yilning o'n oyi davomida 2700 ta holatda aholining bank plastik kartalaridan pul o'g‘rilash holati qayd etilgan.
O‘zbekistonda moliyaviy savodxonlik muammosi ortidan yuzagi kelgan voqealar
“Ahmadboy” vasvasasi
“Avto 60 oy” firibgarligi
“Rayyona qutlug‘” firibgarligi
Oylayn firibgarlik
“Girya” vasvasasi
“Golden cash store” vasvasasi
Aholi moliyaviy savodxonlik masalasidagi muammolardan kelib chiqib, quyidagilarni xulosa qilish mumkin:
Birinchidan, aholi moliyaviy savodxonligini oshirish yoki uning joriy holatini tahlil qilish orqali, moliyaviy firibgarliklar ko‘payishini oldini olishga erishish mumkin.
Ikkinchidan, mamlakatda tadbirkorlar qatlamini oshirish va bu orqali aholi kambag‘allik darajasini kamaytishda moliyaviy savodxonlikning oshirish o‘z samarasini berishi mumkin.
Uchinchidan, aholi iqtisodiy va ijtimoiy hayotni yuritishda yetarli mablag‘ga ega bo‘lishi va eng asosiysi, ushbu mablag‘ni samarali tasarruf etishi uchun ularning moliyaviy savodxonligini yetarli darajaga olib chiqish lozim
IIV matbuot xizmati va mahalliy OАVlar e’lon qilgan ma’lumotlar tahliliga ko‘ra, aholini firibgarlar tuzog‘iga tushishining asosiy sabablari:
Oson boyib ketishga bo‘lgan ishtiyoq
fuqarolarning ishonuvchanligi
aholining yetarli darajada moliyaviy savodxonlikka ega emasligi
firibgarlarda yangi usullar va vositalar paydo bo‘lganligi