Aholini ijtimoiy muhofaza qilish

---

12 

 

1-bob. “AHOLINI IJTIMOIY MUHOFAZA QILISH” FANINING  

PREDMETI VA MAZMUNI 

 

1.1.  Aholini ijtimoiy muhofaza qilishning mohiyati,  

tamoyillari va ob’yektlari 

Iqtisodiyot  fanida  “ijtimoiy  himoya”  kategoriyasi  bozor  islohotlarining 

boshlanishi  va  ijtimoiy  munosabatlarning  yangi  tizimiga  o‘tish  bilan  qo‘llanila 

boshlandi.  Birinchi  marta  bu  atama  1935-  yilda  AQSHda  kuchga  kiritilgan  “Qarilik, 

o‘lim,  nogironlik  bo‘yicha  majburiy  sug‘urta  to‘g‘risida”gi  qonun  matnida 

qo‘llanilgan.  U  iqtisodchilarga  ma’qul  tushdi,  nazariyotchilar  va  amaliyotchilar 

tomonidan keng qo‘llanila boshlandi. 

Dastavval  uning  mohiyati  aholining  nochor  qatlamini  qo‘llab-quvvatlash 

tarzida  talqin  etilgan.  O‘tgan  davr  ichida  mazkur  kategoriyaning  doirasi  birmuncha 

kengaydi.  Bu  ijtimoiy-iqtisodiy  amaliyot  (rivojlangan  mamlakatlarda  kambag‘allikni 

bartaraf  etish,  aholi  turmush  darajasini  oshirish,  inson  kapitaliga  investitsiya  kiritish 

zaruratini  anglash)  bilan,  shuningdek,  ijtimoiy  himoya,  ijtimoiy  sug‘urta,  ijtimoiy 

yordam va boshqa nazariy muammolar ishlab chiqilishi bilan izohlanadi.  

“Ijtimoiy himoya” tushunchasiga bo‘lgan talab 1993- yilda ilmiy adabiyotlarda 

sezila  boshlagan.  “Ijtimoiy  himoya”  atamasining  qo‘llanilishi  mamlakatning  “qayta 

qurish” nomi bilan mashhur bo‘lgan tarixiy davr bilan bog‘liqdir. Bozor iqtisodiyotiga 

o‘tish (1991-1992- yillar) dasturlari qabul qilinganidan so‘ng ushbu tushuncha davlat 

ijtimoiy siyosatining asosiy yo‘nalishi va ustunligi sifatida tavsiflangan. 

Endi  avval  “ijtimoiy”  so‘zining  ma’nosini  aniqlashtirib  olsak.  “Ijtimoiy”  so‘zi