Aholini evakuatsiya qilish tadbirlarini rejalashtirish va o'tkazish reja

Sel oqimi xavfi tug‘ilishini qanday bilish mumkin?
Avvalo, sel va joylarda ehtimoli yuqori bo‘lgan boshqa xavflar to‘g‘risidagi ma’lumotga aholining hamma tabaqasi ega bo‘lishi shart. Xususan, sel xavfi bo‘lishiga me’yoridan ortiq jala quyishi yoki mavsumga xos bo‘lmagan haroratning birdan ko‘tarilishi sababchi bo‘ladi. Quyidagi daryo va soy suvlari miqdorining oshib ketishi, ularning yuqori qismida barcha shovqinlarni qamrab oluvchi kuchli gumburlash, oqimdagi yirik toshlarni bir-biriga urilishi natijasida vahimali larza paydo bo‘lishi sel oqimidan dalolat beradi. Bunday holatlarda eng muhimi sarosimaga tushmaslik va kerakli ehtiyot choralarini ko‘rish zarurdir. Sel oqimlariga oldindan tayyorlanishning samarali usullaridan biri aholining barcha tabaqalari bilan agrotexnik, gidrotexnik obodonlashtirish majmuasiga kiruvchi bir qancha tashkiliy-xo‘jalik tadbirlarini amalga oshirishdan iborat. Bundan tashqari sel xavfi mavjud joylarda daryo o‘zanlari, suv omborlari, kanallar qirg‘oqlarini mustahkamlash zarur, bunday inshootlar bo‘lmagan joylarda sel tutkichlar, oqimni aholiga zarari tegmaydigan joylarga yo‘naltiruvchi tarmoqlarni qurish lozim. Eng muhimi, kadimiy an’analarga rioya qilgan holda barcha tarbiyaviy va amaliy ishlarni rejalashtnrish lozim. SHundagina xavfning mumkin qadar oldi olinadi yoki undan keladigan iqtisodiy talafot kamroq bo‘ladi. Masalan, millatimizga xos bo‘lgan hikmatlardan “Serdaraxt qishloqni sel olmas” degan dono fikrga amal qilinsa, yog‘ingarchilik qanchalik ko‘p bo‘lmasin, sel oqimi tarkibida cho‘kindi jinslar mutlaqo bo‘lmasligiga erishiladi. Bundan tashqari qurilish inshootlarini rejalashtirishda sel xavfi bor joylardan uzoqroqda bo‘lishga qatiy rioya qilinishi kerak. YAna bir muammo hozirgi vaqtda qir-adirlarni o‘zlashtirib sug‘orma erlarga aylantirish hollari ko‘p uchramoqda (bu haqda oldingi bo‘limda to‘xtaldik). Bu erlarda agrotexnik ishlov berishga, ya’ni adirlarni ko‘ndalangiga haydash yoki sug‘orish inshootlarini shu yo‘nalishda bo‘lishiga chek ko‘yish kerak. CHunki bunday tadbir sel oqovasi paydo bo‘lishiga, undanda rivojlanib ko‘chki, eroziya jarayonlari keskin ortib kegishiga olib keladi.