Aholi soni zijligi va dinamikasi

MEHNАT RESURSLАRI TАRKIBI

Ishsizlikning yashirin ko‘rinishida bo‘lishining sabablari quyidagilardan iboratdir:

· Davlat tomonidan ba’zi bir zarar ko‘rib ishlovchi tarmoqlarni va ishlab chiqaruvchilarni moliyaviy ta’minlash.

· Bankrot bo‘lgan korxonalarga dotasiyalar ajratish.

· Ortiqcha ishchi kuchlari mavjud bo‘lgan korxonalarga ularni qisqartirishga undovchi soliq tizimining yo‘qligi yoki takomillashmaganligi.

· Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish jarayonining sekin borishi.

Bozor iqtisodiyoti davrida yashirin ishsizlikni va ishchi kuchini ortiqchaligini uzoq vaqt moboynida saqlanib turishiga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Talabning qisqarishi, korxonalar qarzdorligining o‘sishi va kreditlar olishni chegaralanganligi, soliq tizimini takomillashtirib borish va boshqa sabablar bari bir oxirida ishchilarni ishdan bo‘shatishga majbur qiladi, bu esa oshkora ishsizlikka olib keladi. Oshkora ishsizlik kelib chiqishini bir qancha sabablari mavjuddir. Ishsizlik o‘z sabablariga ko‘ra mehnat resurslarining asosiy toifasini o‘z ichiga oladi



Ishsizlikning turlari; friksion, strukturaviy, siklik, mavsumiy, instutsional, texnologik. Ishsizlikning majburiyligi va muqararligi

Ishsizlikning quyidagi turlari mavjuddir.

Friksion ishsizlik - vaqtincha ishsizlik bo‘lib, ish joyini almashtirish paytida yuz beradi, eski ishdan ketib, yangi ishga o‘tguncha ishsizlik yuz beradi. YA’ni ular ish qidirayotgan ishchi kuchlaridir. Ishsizlarning ushbu toifasiga o‘z kasbini o‘zgartirayotgan, ko‘chib ketayotgan kishilar, birinchi marotaba ishga kirayotgan yoshlar, vaqtinchalik ishdan bo‘shatilganlar kiradi. Ishsizlikning bunday shakli istalgan ijtimoiy tizimda, iqtisodiy rivojlanishning istalgan darajasida mavjud, u ijtimoiy havfli ishsizlik deb hisoblanmaydi.