Aholi soni qanday aniqlanadi?


Aholining o’rtacha soni qanday



Download 257,92 Kb.
bet3/9
Sana01.05.2022
Hajmi257,92 Kb.
#601067
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Aholi soni qanday aniqlanadi

Aholining o’rtacha soni qanday makroiktisodiy ko’rsatkichlarni qisoblash uchun zarur?
Aholining o’rtacha soni makroiqtisodiy statistikaning kuyidagi asosiy ko’rsatkichlarini qisoblash uchun asos qilib olinadi (1-jadval).
Mazkur ko’rsatkichlarni qisoblash va statistik tahlil qilish yordamida mamlakat yoki ayrim regionlardagi:

  • iqtisodiy o’sishning qay darajada ekanligi;

  • aholining turmush darajasi, boy yoki kambag’al-
    ligini;

  • mehnat resurslarining kdy ko’lamda ekanligini;

  • demografik jarayonlarning qay darajada kechayotganligi va boshqa makroiqtisodiy qonuniyatlarni aniklash imkoniyati tug’iladi.

Aholining o’sish sur’ati mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi va xalq farovonligi darajasini belgilab beruvchi determinantdir. Shu jixdtdan u Solou modelini kuyidagi uch jiqat bo’yicha to’ldiradi:
Birinchidan, aholining o’sishi iqtisodiy o’sish sabablarini taxmin qilish imkonini beradi. Barqaror iqtisodiyot va aholi sonining o’sib borishi sharoitida bitta ishchiga to’g’ri kelgan mahsulot qiymati o’zgarishsiz qoladi. Chunki ishlab chiqarishda band bo’lgan ishchilar soni, kapital va ishlab chiqarish xdjmi bir xil sur’atlarda o’sadi.
Demak, aholining o’sish sur’ati xalq farovonligining uzoq muddat o’sishiga sabab bo’la olmavdi. Chunki barqaror iqtisodiyot sharoitida bitta ishchiga to’g’ri kelgan mahsulot o’zgarishsiz qoladi. Ammo aholining o’sishi yalpi milliy mahsulot ishlab chikarilishining o’sishnga sabab bo’lishi mumkin.
Ikkknchidan, aholining o’sishi: nima uchun ayrim mamlakatlar tarakkiy etgan, boy, ayrimlari esa kolok, kam-bag’al, degan sayulga javob beradi.
Aholi o’sishining teelashuvi ishlovchilar sonining ko’payishiga natijada ularning kapital bilan kurollanganligining kamayishiga, bu xol esa mehnat unumdorligi-ning pasayishiga olib keladi. Shunga asoslanib, Solou kuyi-dagicha xulosaga keladi: aholining o’sish darajasi yuqori bo’lgan mamlakatda jon boshiga ishlab chikarilgan yalpi milliy mahsulot kiymati past darajada bo’ladi.
Uchinchndan, axolinikg o’sish darajasi kapital jamg’armasi darajasiga ta’sir kiladi. Oltin qoidaga asoslangan jamgarma darajasining o’sib borishi, iktisodiy o’sishni ta’minlaydi. Shu davr ichida kapital bilan qurollanganlik va mehnat unumdorligi darajasi yuqori bo’ladi. Shular evaziga jon boshiga to’g’ri kelgan daromad xzm yuqori darajada bo’ladi.
Aholining ko’shimcha o’sish sur’atini ikki usulda aniklash mumkin:

  • mutlok qo’shimcha o’sish (kamayish);

  • nisbiy ko’shimcha o’sish (kamaynsh).

Mutloq qo’shimcha u"sish yoki kamayish aholining yil oxiridagi soni (A,) dan, uning yil boshidagi sonini ayirish yo’li bilan aniklanadi:
Nisbiy qo’shimcha o’sish yoki kamayish ikki usulda aniklanadi:

  • ko’shimcha o’sish yoki kamayish koeffistienti ko’rinishida;

  • o’rtacha yillik o’sish yoki ko’shimcha o’sish koeffistientlari ko’rinishida.

qo’shimcha o’sish koeffistnenti (K ) kuyidagicha aniqlanadi:

O’rtacha yillik o’sish (kamayish) sur’ati o’rtacha geometrik formula yordamida aniqlanadi:
yoki

Bu erda: K — aholining zanjirsimon o’sish ' sur’atlari (koeffistientlarda), n-yillar sonn.
Urtacha yillik qo’shimcha o’sish (kamayish) sur’ati (dKA) o’rtacha o’sish (kamayish) sur’atidan 100 sonini ayirish yo’li bilan aniklanadi:

Agar ko’rsatkichlar dinamik qatorlarda keltirilgan bo’lsa, u holda ularni zanjirsimon va bazisli usullarda aniklash mumkin.



Download 257,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish