74
Ijtimoiy - ekologik vaziyatning inson
salomatligiga ta‘siri
O‗rta Osiyo mintaqasi tizimida vujudga kelgan ijtimoiy - ekologik vaziyat
aholi salomatligiga salbiy ta‘sir ko‗rsatdi.
Keyingi 15 yilda (1976-yildan 1990-yilgacha) faqat O‗zbekistonning o‗zida
katta yoshdagi aholi va bolalar orasida umumiy kasalga chalinish (har 10 ming
kishi hisobiga) muntazam o‗sib borgan. Umuman, respublika bo‗yicha kattalar
va o‗smirlarning umumiy kasallanish intensiv ko‗rsatkichi 1976-yildagi 2466,5
dan 1990-yilda 3598,6 ga yetgan.
Tibbiyot satatistika ko‗rsatkichlariga qaraganda asab tizimi, teri, teri osti
kasalliklariga chalinish faqat 1989 yilda 1,4, qon aylanish tizimi kasallanishi 1,3
marta o‗sgan. Fiol sil kasalligiga chalinish 3 foizga ko‗paygan. Har yili yuqumli
ichak kasalliklari, virusli gepatit kasalliklariga uchragan anchagina bemor qayd
etiladi, yomon sifatli shishlarga giriftor bo‗lgan bemorlar aniqlanadi.
Tadqiqotlar ijtimoiy - ekologik vaziyati yaxshi bo‗lmagan mintaqalar:
Orolbo‗yi, Toshkent viloyati, xususan Angren, Olmaliq, Chirchiq va Toshkent
shaharlari, Farg‗ona vodiysining ko‗pgina shaharlarida kasalliklarga chalinish
darajasi eng yuqori ekanligini ko‗rsatdi.
Ijtimoiy – gigiyena va tibbiyot – tashxis tadqiqotlari atrof - muhit holati
bilan insonning ruhiy – jismoniy ko‗rsatkichlari o‗rtasida bog‗lanish borligidan
dalolat beradi. Respublikada atmosferaga zararli moddalarni chiqarish
muntazam ravishda ko‗payayotgani kuzatilmoqda. Ekologiya – gigiyena
darajasi
past bo‗lgan xalq xo‗jaligi obyektlari soni yil sayin ko‗paymoqda.
Xalq xo‗jaligining barcha korxonalari ekologiya - gigiyena tavsiflariga
ko‗ra uch guruhga bo‗linadi (T.I.Iskandarov, 1989). Sanitariya holati yo‗l
qo‗yilishi mumkin bo‗lgan konsentratsiya chegarasi darajasiga muvofiq
keladigan obyektlar birinchi guruhga kiradi. Ularda, laboratoriya va asboblar
77
Respublikada har yili 120–140 ming kishi o‗tkir yuqumli ichak kasalliklari
bilan og‗riydi. Bu kasalliklar har yili qo‗zg‗ab turadi va minglab odamlarni
bemor qiladi.
Faqat 1985-yildan 1989-yilgacha suv bilan bog‗liq yuqumli ichak
kasalliklari 47 marta bo‗lganligi qayd etilgan.
Yuqorida aytilganidek, qishloq xo‗jaligida qo‗llaniladigan pestitsidlar
mintaqa biosferasini bulg‗ashda yuqori o‗rinni egallaydi.
Pestitsidlarni keng qo‗llash respublikada favqulodda sanitariya ekologiya
vaziyati paydo bo‗lishiga olib keladi. Ochiq suv havzalarining barchasidan
pestitsidlar topilmoqda. Respublikamizning ayrim mintaqalarida jonivorlar va
o‗simliklarga mansub oziq-ovqat mahsulotlarining 20 foizgachasida pestitsidlar
borligi ayniqsa tashvishga soladi.
4- jadval
Do'stlaringiz bilan baham: