Ахборот тизимларини лойиҳалаш



Download 1,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/48
Sana31.12.2021
Hajmi1,24 Mb.
#205090
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48
Bog'liq
axborot xavfsizligi va axborotni himoyalash.

 va hokazo. 

 

Axborot  tizimi  (AT)  ni  loyihalash  metodologiyasi  tizimni  yaratish  va  kuzatish 



jarayonini  AT  ning  hayot  sikli  (HS)  kо‗rinishida  ifodalaydi.  Har  bir  bosqich  uchun 

bajariluvchi  ishlarning  tarkibi  va  ketma-ketligi  olinuvchi  natijalar,  ishni  bajarish  uchun 

zaruriy usullar va vositalar, ishtirokchilarning roli va javobgarligi va h.k. aniqlab olinadi. 



 

14 


AT  ni  HS  ning  bunday  rasmiy  ifodasi  jamoaviy  ishlab  chiqarish  jarayonini  rejalashtirish 

va tahlil etish imkonini beradi hamda bu jarayonlar bilan boshqarishni ta‘minlaydi.  

AT  ning  HS  ni  -  tizimni  yaratish  va  foydalanish  jarayonida  yuz  beruvchi  bir  qator 

voqeliklar sifatida tasavvur qilish mumkin.  

HS  ning  modeli  berilgan  AT  ga  zarurat  tug‗ilgan  daqiqadan  boshlab,  tо‗liq 

iste‘moldan chiqish daqiqasigacha bо‗lgan turlicha tizim holatini tasvirlaydi.  

Hozirgi vaqtda quyidagi HS modellari ma‘lum va qо‗llanib kelinmoqda: 

kaskadli model (2.1-rasm) – loyihaning barcha bosqichlarini qat‘iy ketma-ketlikda 

bajarilishin  nazarda  tutadi.  Keyingi  bosqichga  о‗tish  avvalgi  bosqichdagi  barcha  ishlar 

tо‗liq bajarilganligini bildiradi; 

-  oraliq  nazoratli  bosqichma-bosqichli  model  (2.2-rasm)  –  AT  ni  ishlab  chiqish 

bosqichlararo  teskari  aloqali  sikl  bilan  olib  boriladi.  Bosqichlararo  tuzatishlar  turli 

bosqichlardagi natijalarning real mavjud о‗zaro ta‘sirlarini hisobga olish imkonini beradi. 

Har bir bosqichdagi hayot vaqti ishlab chiqishning butun davriga chо‗ziladi; 

-  spiralli  model  (2.3-rasm).  Spiralning  har  bir  buramida  mahsulotning  navbatdagi 

versiyasini  yaratish  bajariladi,  loyiha  talablari  belgilanadi,  uning  sifati  aniqlanadi  va 

keyingi  buram  ishi  rejalashtiriladi.  Asosiy  e‘tibor  ishlab  chiqishning  boshlang‗ich 

bosqichiga qaratiladi, ya‘ni tahlilga va loyihalashga. 

 

2.1-rasm. AT HS ning kaskadli modeli 



 


 

15 


 

 

2.2-rasm. Oraliq nazoratli bosqichma-bosqichli model 



 

2.3-rasm. AT HS ning spiralli modeli 

 

Amaliyotda keng tarqalgan ikkita asosiy HS modeli olingan: 



kaskadli model (1970-1985 yy. uchun xarakterli); 

spiralli model (1986 y. dan keyin xarakterli). 



Avvalgi loyihalarda yetarlicha oddiy AT da ilovalar yagona, funksional va axborotli 

mustaqil  blokka  ega  bо‗lgan.  Ilovalarning  bunday  tiplarini  ishlab  chiqish  uchun  kaskadli 

usul unumli bо‗lgan. Har bir bosqich tо‗liq bajarilib, barcha ishlar rasmiylashtirilganidan 

sо‗ng yakunlangan.  

Kaskadli  yondoshuvni  qо‗llashning  ijobiy  tomonlarini  quyidagicha  belgilash 

mumkin: 


har  bir  bosqichda  tо‗liq  kriteriyalarga  va  kelishuvga  javob  beruvchi, 

yakunlangan loyiha hujjatlari tо‗plami yaratiladi; 



 

16 


ishning  mantiqiy  ketma-ketlik  bosqichida  bajarilishi  barcha  ishlarni  yakunlash 

muddatini va mos keluvchi xarajatlarni rejalashtirish imkonini beradi. 

Ishlab chiqishning eng avvalida tizimga bо‗lgan barcha talablarni yetarlicha aniq va 

tо‗liq  ifodalash  mumkin  bо‗lganda  kaskadli  yondoshuv  oddiy  AT  larni  qurishda  о‗zini 

yaxshi oqlaydi. 

Bu  yondoshuvning  asosiy  kamchiligi  shundaki,  tizimni  yaratishning  real  jarayonida 

hech qachon bunday qat‘iy sxemani taxlab bо‗lmaydi, har doim avvalgi bosqichga qaytish 

extiyoji  tug‗iladi  va  avvalgi  qabul  qilingan  qarorlarni  kо‗rib  chiqish  va  aniqlashtirishga 

tо‗g‗ri  keladi.  Natijada  AT  ni  yaratishning  real  jarayoni  oraliq  nazoratli  bosqichma-

bosqichli  modelga  mos  keladi.  Lekin,  bu  sxema  yuz  beruvchi  о‗zgarishlarni  va  tizimga 

bо‗lgan  talabni  aniqlashni  tezkor  aniqlashtirish  imkonini  bermaydi.  Ishlab  chiqish 

natijalarini  foydalanuvchilar  bilan  kelishuv  ishining  har  bir  bosqichi  yakunlangandan 

sо‗ng  rejalashtiriluvchi  nuqtalardagina  amalga  oshadi.  AT  ga  bо‗lgan  umumiy  talab  uni 

yaratishning  barcha  vaqtlarida  texnik  masala  kо‗rinishida  belgilab  qо‗yilgan.  Shunday 

qilib, foydalanuvchilar ularning real ehtiyojini qoniqtirmaydigan tizimga ega bо‗ladilar. 

HS  ning  spiralli  modeli  sanab  о‗tilgan  muammolarni  bartaraf  qilish  uchun  taklif 

etilgan.  Tahlil  qilish  va  loyihalash  bosqichida  texnik  yechimlarni  amalga  oshuvchanligi 

hamda  buyurtmachi  talabini  qondirish  darajasi  prototiplarni  yaratish  yо‗li  bilan 

tekshiriladi.  Spiralning  har  bir  buramasi  ishga  layoqatli  fragment  yoki  tizim  versiyasini 

yaratishga  mos  keladi.  Bu  esa  loyihaning  talabi,  maqsadi  va  xarakteristikasini 

aniqlashtirish,  ishlab  chiqish  sifatini  belgilash,  spiralning  keyingi  buramasi  ishini 

rejalashtirish imkonini beradi. Shunday qilib, loyiha detallari chuqurlashadi va ketma-ket 

ravshanlashib  boradi,  natijada  buyurtmachining  haqiqiy  talabini  qoniqtira  oladigan  asosli 

variant tanlanadi va iste‘molgacha olib boriladi.  

Iterativ  ishlab  chiqish  murakkab  tizimni  yaratishning  spiral  siklini  obyektiv  aks 

ettiradi. U joriy bosqichdagi ish tо‗liq yakunlanishini kutmasdan, keyingi bosqichga о‗tish 

imkonini  beradi,  shuningdek,  eng  asosiy  masala  –  foydalanuvchiga  ishga  layoqatli 

mahsulotni iloji boricha tezroq kо‗rsatish imkoniyatini yaratadi.  

Spiralli siklning asosiy muammosi – keyingi bosqichga о‗tish momentini aniqlashdan 

iborat. Uni hal qilish uchun HS ning har bir bosqichiga vaqtinchalik chegara kiritiladi va 

barcha  rejalashtirilgan  ishlar  yakunlanmagan  bо‗lganida  ham  rejaga  muvofiq  keyingi 

bosqichga о‗tish amalga oshiriladi.  

AT  ni  ishlab  chiqish  va  loyihalash  sohasida  kompaniyalar  –  vendorlar  va 

ekspertlarning  qat‘iy  tavsiyalariga  qaramay  kо‗plab  kompaniyalar  iteratsion  modellarni 

biror-bir  varianti  о‗rniga  kaskadli  modeldan  foydalanishda  davom  etayapti.  Kaskadli 

model о‗zining ommabopligini saqlab qolishiga asosiy sabab quyidagilardir: 

1.  Odat  (privichka)  –  kо‗plab  AT-mutaxassislari  faqat  kaskadli  modellar 

о‗rganilayotgan  vaqtlarda  ta‘lim  olganlar,  shuning  uchun  ular  hozir  ham  shundan 

foydalanishadi. 




 

17 


2.  Loyiha  ishtirokchilarining  (buyurtmachi  va  bajaruvchi)  tavakkalchilik  xavfini 

oshib  ketishi.  Kaskadli  model  har  bir  bosqichda  yakunlangan  mahsulotni  kо‗zda  tutadi: 

texnik  masala,  texnik  loyiha,  dasturiy  mahsulot  va  foydalanuvchi  yо‗riqnomasi.  Ishlab 

chiqilgan  yо‗riqnoma  nafaqat  keyingi  bosqich  mahsulotiga  bо‗lgan  talabni  belgilaydi, 

balki,  tomonlar  majburiyatlarini,  ishning  hajmi  va  muddatini  ham  belgilash  imkonini 

beradi, shuning uchun muddatning yakuniy bahosi va loyiha narxi boshlang‗ich bosqichda, 

tekshiruvlar  tugaganidan  sо‗ng  belgilanadi.  Kо‗rinib  turibdiki,  agar  AT  ga  talab  loyihani 

amalga  oshirishda  о‗zgarsa,  hamda  hujjatlarning  sifati  yuqori  bо‗lmasa  (talab  tо‗liqmas 

va/yoki  qarama-qarshi),  u  holda  kaskadli  modeldan  foydalanishning  haqiqiyligi 

aniqlanishda  ikkilanishni  keltirib  chiqaradi  va  loyiha  ishtirokchilarining  javobgarligini 

kamaytirish  bilan  ishda  tavakkalchilikni  kuchaytiradi.  Rasmiy  yondoshuvda  loyiha 

menedjeri  faqat  spetsifikatsiyadagi  talablarni  amalga  oshiradi,  biznesning  real  ehtiyojiga 

emas,  hujjatlarga  suyanadi.  DT  ni  ishlab  chiqishda  shartnomaning  ikkita  asosiy  turi 

mavjud.  Birinchi  tur,  belgilangan  hajmdagi  ishni  belgilangan  summada,  belgilangan 

muddatda  bajarilishini  kо‗zda  tutadi  (fixed  price).  Ikkinchi  tur  esa  ishning  vaqt  bо‗yicha 

tо‗lovini  kо‗zda  tutadi  (time  work).  Shartnomaning  u  yoki  bu  turini  tanlash  masalaning 

aniqlanish darajasiga bog‗liq. Kaskadli model belgilangan bosqichli va ularning natijalari 

bilan  shartnomani  ishning  natijasi  bо‗yicha  tо‗lov  qilishga  tuzish  uchun  eng  yaxshisidir. 

Shartnomaning aynan mana shu turi loyihaning tо‗liq bahosini toki yakunlangunga qadar 

olish  imkonini  beradi.  Integrallashgan  AT  ni  ishlab  chiqish  va  tadbiq  qilish  zaruriy 

moliyaviy  xarajatlarni  talab  qiladi,  shuning  uchun  fiksirlangan  narxdagi  shartnomadan, 

ya‘ni ishlab chiqish va tadbiq qilishning kaskadli modelidan foydalaniladi. Spiralli model 

ba‘zida tashkilotning AT bо‗limlarida AT larni ishlab chiqishda qо‗llaniladi.  

Iteratsion modellardan foydalanishda tadbiq etish muammaolari. Spiral modelni ba‘zi 

sohalarda  qо‗llab  bо‗lmaydi,  chunki  tо‗liq  bо‗lmagan  funksionalga  ega  mahsulotni 

qо‗llash/sinash mumkin emas (masalan, harbiy sohalarda, atom energetikasi va h.k.). AT 

ni  bosqichma-bosqich  iteratsion  qо‗llash  biznes  uchun  mumkin,  lekin  tashkiliy 

murakkabliklar  bilan  bog‗liq  (ma‘lumotlarni  uzatish,  hisobli  siyosat,  foydalanuvchilarni 

о‗qitish).  Bosqichli  iteratsion  qо‗llanishda  ish  haqi  sezilarli  darajada  yuqori  bо‗lib, 

loyihani  boshqarish  haqiqiy  sa‘natni  talab  qiladi.  Kо‗rsatilgan  murakkabliklarni  kо‗rib 

turib, buyurtmachi ―tizimni bir marta qо‗llash‖ uchun kaskadli modelni tanlaydi. 

Tizimni  yaratishning  har  bir  bosqichida  HS  jarayoni  kо‗rinishida  beriluvchi  ishning 

belgilangan hajmini bajarilishi kо‗rib chiqiladi. Jarayon kiruvchi ma‘lumotlarni chiquvchi 

ma‘lumotlarga о‗zgartiradigan о‗zaro bog‗liq harakatlar tо‗plami sifatida aniqlanadi. Har 

bir  jarayonning  tavsifi  yechiladigan  masalalarning  rо‗yxatini,  berilgan  ma‘lumotlar    va  

natijalarni о‗z ichiga oladi. 

AT  larni  loyihalash  va  ishlab  chiqish  nazariyasiga  eng  katta  xissani  1970  yillar 

о‗rtalarida  BSP  (Business  System  Planning  –  tashkiliy  rejalashtirish  metodologiyasi) 

metodologiyasini taklif qilish bilan  IBM kompaniyasi kiritgan. BSP  da keltirilgan biznes 

jarayonlarni,  funksional  bо‗linmalarni,  ma‘lumotlarni  qayta  ishlash  tizim  funksiyalarini, 




 

18 


axborot  obyektlarini,  hujjatlar  va  ma‘lumotlar  bazalarini  matritsali  kesishmasidan 

foydalanib  axborotlarni  strukturalashtirish  usuli  hozirgi  kunda  nafaqat  axborot 

texnologiyalari  loyihalarida,  balki  biznes  jarayonlarni  reinjeneringi  va  tashkiliy 

tuzilmalarni о‗zgartirish loyihalarida ham foydalanilmoqda.  

BSP  jarayonining  asosiy  qadami,  uning  ketma-ketligini  (oliy  rahbariyatdan  madad 

olish, tashkilot jarayonlarini belgilash, ma‘lumotlar sinflarini belgilash, intervyu о‗tkazish, 

intervyu ma‘lumotlarini qayta ishlash va tashkil qilish) barcha rasmiy usullarda uchratish 

mumkin, shuningdek amaliyotda foydalanilayotgan loyihalarda ham.  

Ma‘lum standartlar orasida quyidagilarni ajratish mumkin:  

-  GOST  34.601-90  –  avtomatlashtirilgan  tizimlarda  keng  tarqalgan  va  ularni 

yaratishda  bosqichlarni  о‗rnatadi.  Bundan  tashqari,  standartda  har  bir  bosqichdagi  ish 

mundarijasini tavsifi joy oladi. Ishning standartda belgilangan bosqichlari yuqori darajada 

HS ning kaskadli modeliga mos keladi; 

-  ISO/IEC  12207:1995  –  HS  jarayonidagi  va  tashkil  etishdagi  standart.  Buyurtma 

qilingan  dasturiy  ta‘minotlarni  barcha  kо‗rinishida  tarqalgan.  Standart  fazalar  va 

bosqichlar tavsifini о‗z ichiga olmaydi; 

-  Custom  Development  Method  (Oracle  usuli)  amaliy  AT  larni  ishlab  chiqish 

bо‗yicha – loyiha hujjatlarini tayyorlash darajasigacha detallashtirilgan, Oracle ni qо‗llash 

bilan  loyihada  foydalanish  kо‗zda  tutilgan  texnologik  material.  HS  ning  klassik  modeli 

uchun CDM qо‗llaniladi (ishlar/masalalar va bosqichlar kо‗zda tutilgan); 

-  Rational  Unified  Process  (RUP)  –  о‗z  ichiga  quyidagi  tо‗rtta  fazani  olgan  ishlab 

chiqishning  iterativ  modelini  taklif  etadi:  boshlanish,  tadqiq  etish, qurish  va  tadbiq  etish. 

Har  bir  faza  bosqichlarga  (iteratsiyaga)  bо‗linishi  mumkin,  natijada  ichki  yoki  tashqi 

foydalanish  uchun  versiya  hosil  bо‗ladi.  Tо‗rtta asosiy  fazadan  о‗tish  ishlab  chiqish  sikli 

deyiladi,  har  bir  sikl  tizim  versiyasining  ishga  tushishi  bilan  yakunlanadi.  Agar  shundan 

keyin  ham  loyiha  ustidagi  ish  yakunlanmasa,  u  xolda  olingan  mahsulot  rivojlanishda 

davom etadi va о‗sha fazalar yangitdan takrorlanadi. Ishning RUP ramkasidagi maqsadi – 

bu modellarni UML bazasida yaratish va kuzatib borishdir; 

-  Microsoft  Solution  Framework  (MSF)  –  RUP  bilan  kо‗prik,  shuningdek  tо‗rtta 

fazaga ega: tahlil, loyihalash, ishlab chiqish, barqarorlashtirish (stabilizatsiya).  Obyektga 

mо‗ljallangan  modellashtirish  kо‗zda  tutilgan.  MSF  ni  RUP  bilan  solishtirganda  katta 

qismi biznes ilovalarni ishlab chiqish uchun mо‗ljallangan; 

- Extreme Programming (XP) – Ekstremal dasturlash (qaralayotgan metodologiyalar 

ichida eng yangi vosita) 1996 yilda tashkil topgan. 

Bazaviy  xalqaro  ISO/IEC  12207  standart  bilan  mos  ravishda  DT  HS  ning  barcha 

jarayonlari uchta guruhga bо‗linadi:  

1. Asosiy jarayon: 

- ixtiro; 

- yetkazib berish; 

- ishlab chiqish; 




 

19 


- ekspluatatsiya qilish; 

- kuzatib borish. 

2. Yordamchi jarayonlar: 

  - hujjatlashtirish; 

  - konfiguratsiyalarni boshqarish; 

  - sifatini ta‘minlash; 

  - muammolarga  ruxsat berish; 

  - audit; 

  - attestatsiya; 

  - qо‗shma baho; 

  - verifikatsiY. 

3. Tashkiliy jarayonlar: 

  - infrastruktura yaratish; 

  - boshqarish; 

  - о‗qitish; 

  - rivojlantirish. 

2.1-jadvalda HS jarayonlarining taxminiy tavsiflari keltirilgan. Yordamchi jarayonlar 

asosiy  jarayonlarni  bajarishni,  loyiha  sifatini  ta‘minlashni,  verifikatsiyani  tashkillash-

tirishni,  DT  tekshirish  va  sinashni  qо‗llab-quvvatlash  uchun  mо‗ljallangan.  Tashkiliy 

jarayonlar masalalarni va harakatlarni aniqlaydi. 

ISO/IEC  12207  standartini  amalaiy  qо‗llashni  qо‗llab-quvvatlash  uchun  bir  qator 

hujjatlar  ishlab  chiqilgan:  ISO/IEC  12207  uchun  qо‗llanma  (ISO/IEC  TR  15271:1998 

Information technology - Guide for ISO/IEC 12207) va loyihalarni boshqarishda ISO/IEC 

12207  ni  qо‗llash  bо‗yicha  qо‗llanma    (ISO/IEC  TR  16326:1999  Software  engineering  - 

Guide for the application of ISO/IEC 12207 to project management). 

 

 



 

Tablitsa 2.1. Soderjaniye osnovnix protsessov JS PO IS (ISO/IEC 12207) 

Protsess 

(ispolnitel 

protsessa) 

Deystviya 

Vxod 

Rezultat 



Priobreteniye 

(zakazchik) 

1. 

Initsiirovaniye  



2. 

Podgotovka 

zayavochnix predlojeniy 

3. 


Podgotovka 

dogovora  

4. 

Kontrol 


deyatelnosti postavshika  

1. 


Resheniye o 

nachale rabot po 

vnedreniyu IS  

2. 


Rezultati 

obsledovaniya 

deyatelnosti 

zakazchika  

 

Texniko-



ekonomicheskoye 

obosnovaniye vnedreniya 

IS  



 



Texnicheskoye 

zadaniye na IS  

 

Dogovor na 




 

20 


5. 

Priyemka IS 

3. 

Rezultati analiza 



rinka IS/ tendera  

4. 


Plan postavki/ 

razrabotki  

5. 

Kompleksniy 



test IS 

postavku/ razrabotku  

 

Akti priyemki 



etapov raboti  

 



Akt priyemno-

sdatochnix ispitaniy 

Postavka 

(razrabotchik 

IS) 



 



Initsiirovaniye  

 



Otvet na 

zayavochniye 

predlojeniya  

 



Podgotovka 

dogovora  

 

Planirovaniye 



ispolneniya  

 



Postavka IS 

 



Texnicheskoye 

zadaniye na IS  

 

Resheniye 



rukovodstva ob 

uchastii v razrabotke  

 

Rezultati tendera  



 

Texnicheskoye 



zadaniye na IS  

 



Plan upravleniya 

proyektom  

 

Razrabotannaya 



IS i dokumentatsiya 

 



Resheniye ob 

uchastii v razrabotke  

 

Kommercheskiye 



predlojeniya/ 

konkursnaya zayavka  

 

Dogovor na 



postavku/ razrabotku  

 



Plan upravleniya 

proyektom  

 

Realizatsiya/ 



korrektirovka  

 



Akt priyemno-

sdatochnix ispitaniy 

Razrabotka 

(razrabotchik 

IS) 



 



Podgotovka  

 



Analiz trebovaniy 

k IS  


 

Proyektirovaniye 



arxitekturi IS  

 



Razrabotka 

trebovaniy k PO  

 

Proyektirovaniye 



arxitekturi PO  

 



Detalnoye 

proyektirovaniye PO  

 

Kodirovaniye i 



testirovaniye PO  

 



Integratsiya PO i 

kvalifikatsionnoye 

testirovaniye PO  

 



Integratsiya IS i 

kvalifikatsionnoye 

testirovaniye IS 

 



Texnicheskoye 

zadaniye na IS  

 

Texnicheskoye 



zadaniye na IS, model 

JS  


 

Texnicheskoye 



zadaniye na IS  

 



Podsistemi IS  

 



Spetsifikatsii 

trebovaniya k 

komponentam PO  

 



Arxitektura PO  

 



Materiali 

detalnogo 

proyektirovaniya PO  

 



Plan integratsii 

PO, testi  

 

Arxitektura IS, 



PO, dokumentatsiya na 

IS, testi 

 

Ispolzuemaya 



model JS, standarti 

razrabotki  

 

Plan rabot  



 

Sostav podsistem, 



komponenti 

oborudovaniya  

 

Spetsifikatsii 



trebovaniya k 

komponentam PO  

 

Sostav 



komponentov PO, 

interfeysi s BD, plan 

integratsii PO  

 



Proyekt BD, 

spetsifikatsii interfeysov 

mejdu komponentami PO, 

trebovaniya k testam  

 

Teksti moduley PO, 



akti avtonomnogo 


 

21 


testirovaniya  

 



Otsenka 

sootvetstviya kompleksa 

PO trebovaniyam TZ  

 



Otsenka 

sootvetstviya PO, BD, 

texnicheskogo kompleksa 

i komplekta 

dokumentatsii 

trebovaniyam TZ 

 

Keyinroq tizimning HS jarayonlari uchun standart (ISO/IEC 15288 System life cycle 



processes) ishlab chiqargan bо‗lib, 2002 yilda nashr qilingan. Standartni ishlab chiqishga 

turli  soha  mutaxassislari  jalb  etilgan:  tizimli  muhandislik,  dasturlash,  sifatni    boshqarish, 

inson  resurslari,  xavfsizlik  va  boshqalar.  Hukumat,  savdo,  harbiy  va  akademik 

tashkilotlarda  tizim  yaratish  texnologiyalari  hisobga  olindi.  Standartni  tizimning  keng 

sinflariga  qо‗llaniladi,  lekin  uning  asosiy  yо‗naltirilganligi  –  bu  kompyuterlashtirilgan 

tizimlar yaratishni qо‗llab-quvvatlashdan iborat. 

HS  strukturasiga    ISO/IEC  standarti  15288  seriyasiga  muvofiq  quyidagi  jarayonlar 

guruhini qо‗yish mumkin: 

Shartnomaviy jarayon: 

ixtiro (ichki yechim yoki tashqi yetkazib beruvchi yechim); 



ta‘minlash (ichki yechim yoki tashqi yetkazib beruvchi yechim); 

Korxona jarayoni: 

korxona atrof-muhitini boshqarish; 



investitsion boshqaruv; 

AT ning HS ni boshqarishi; 



resurslarni boshqarish; 

sifatni boshqarish. 



Texnik jarayonlar: 

talablarni aniqlash; 



talablarni tahlillash; 

arxitekturalarni ishlab chiqish; 



tadbiq qilish; 

integratsiya; 



verfikatsiya; 

о‗qitish; 



attestatsiya; 

ekspluatatsiya; 



kuzatib borish; 




 

22 


foydalanish. 

Maxsus jarayonlar: 

- masala va maqsaddan kelib chiqib, о‗zaro bog‗liqliklarni aniqlash va о‗rnatish. 

ISO/IEC  15288  standartida  kо‗zda  tutilgan  tizimlarni  yaratish  bosqichlari  yuqorida 

kо‗rib о‗tilganlarda bir qancha farq qiladi. Yakunlanish momentiga yetkazib borishi shart 

bо‗lgan bosqichlar va asosiy natijalar rо‗yxati 2.2-jadvalda keltirilgan. 

 

Tablitsa 2.2. Stadii sozdaniya sistem (ISO/IEC 15288) 



№ 

p/p 


Stadiya 

Opisaniye 

Formirovaniye 



konsepsii 

Analiz potrebnostey, vibor konsepsii i proyektnix resheniy 

Razrabotka 



Proyektirovaniye sistemi 

Realizatsiya 



Izgotovleniye sistemi 

Ekspluatatsiya 



Vvod v ekspluatatsiyu i ispolzovaniye sistemi 

Podderjka 



Obespecheniye funksionirovaniya sistemi 

Snyatiye s 



ekspluatatsii 

Prekrasheniye ispolzovaniya, demontaj, arxivirovaniye 

sistemi 

 

 



 

 


Download 1,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish