Ахборот тизимларида ахборот хавфсизлиги тушунчаси


Murojaat  etish  imkoniyati



Download 0,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/85
Sana03.01.2022
Hajmi0,96 Mb.
#316681
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   85
Bog'liq
axborot tizimlarini loyihalash texnologiyalarining.

Murojaat  etish  imkoniyati

  deganda  axborotning  faqat  qonuniy  yo‘l  bilan 

olinishi, olinganda ham imkon boricha oson yo‘l bilan olinishi tushuniladi. Ya’ni, 

shunga xaqi bor iste’molchi axborotga tez va qulay murojaat eta olishi tushuniladi. 

Lekin bu atamaning ma’nosi faqat shu bilangina cheklanmay, balki murojaat etish 

uchun  xaqi  yo‘q  shaxslarning  axborotdan  foydalanish  imkoniyati  cheklanishini 

ham  o‘z  ichiga  oladi.  Masalan,  savodsiz  odam  o‘quv  yurtiga  o‘qituvchilik 

lavozimiga  ish  so‘rab  murojaat  etishi,  pulsiz  odam  do‘kondan  tovar  so‘rab 

murojaat etishi yoki bankomatni buzib pul olishi mumkin emas. Faqat uylanmagan 

odamgina baxt uyiga o‘z nikohini qayd etishni so‘rab murojaat qila olishi mumkin 

va hokazo. Boshqacha qilib aytganda, murojaat etish imkoniyati axborotdan (yoki 

axborot tizimi xizmati) faqat shunga xaqi bor shaxslargina foydalana olishi, va bu 

jarayon tez va oson ko‘chishini ta’minlaydi. 

Axborot  xavfsizligi  tizimining  asosiy  vazifasi  xavfsizlikning  asosiy 

komponentlari  –  to‘liqlik,  konfidentsiallik  va  murojaat  etish  imkoniyatlarini 

ta’minlashga borib taqaladi. 

Bundan  tashqari  axborot  tizimlari  binolar,  texnik  vositalar,  qo‘llash 

infrastrukturasi,  dasturiy  vositalar,  boshqaruv  siyosati  kabi  birqancha  tarkibiy 

qismlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Ularning  har  biri  bilan  bo‘lishi  mumkin  bo‘lgan 

muammolarni  (qisman  bo‘lsa  ham)  har  bir  inson  tasavvur  qila  oladi  –  ularning 

holati,  maqsadga  muvofiqligi,  iqtisodiy  mutanosibligi  va  hokazo.  Bu  muammolar 

haqida  kurs  davomida  batafsilroq  to‘xtalib  o‘tamiz.  Hozir  tizim  qismlarining  har 

biri  uchun  mavjud  keng  tarqalgan  muammolar  bilan  tanishib  chiqamiz  (1-rasm). 

Odatda muammolar ikki xil tabiatga ega bo‘ladi – jismoniy va mantiqiy. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

1-rasm. Axborot tizimlarining keng tarqalgan muammolari. 



 

Jismoniy  muammolarni  keltirib  chiqaruvchi  tahdidlar  bevosita  inson  xatti-

harakati  natijasi  sifatida  namoyon  bo‘ladi  va  ularning  oqibatlari  moddiy 

ko‘rinishga egadir:  kabellarda uzilish paydo bo‘lishi, tizim elementining boshqa, 

sifatlari  yaqin  keladigan  element  bilan  almashtirilishi,  texnik  qurilmalarni  yasash 

vaqtida yo‘l qo‘yilgan xatoliklar va hokazo. 

Mantiqiy  muammolarni  keltirib  chiqaruvchi  tahdidlar  esa  inson  xatti-

harakatlariga  bilvosita  bog‘liq  bo‘lib,  ular  ko‘proq  aqliy  faoliyat  natijalarida  aks 

etadi:  tovlamachilik,  xakerlik,  operatsion  tizim  kamchiliklari,  josuslik,  beruxsat 

o‘zgalar mulkidan bahramand bo‘lish va hokazolar. 

Bu  sanab  o‘tilgan  tahdidlar  amalga  oshganda  son-sanoqsiz  muammolar  ro‘y 

berishi,  oxir-oqibat  xujumga  uchragan  shaxs  yoki  tashkilot  turli  darajadagi  asab, 

ishlab chiqarish yoki boshqa turdagi kasodlikka uchrashi mumkin: tashkilot sinishi, 

ishi  orqaga  ketishi,  asablari  ishdan  chiqishi,  yotib  qolishi  yoki  qattiq  kasallikka 

АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИДА 

РЎЙ БЕРИШИ МУМКИН 

БЎЛГАН МУАММОЛАР 

Жисмоний (hard 

problems) муаммолар 

Коммуникацион 

муаммолар 

Қурилмалар мос 

келмаслиги 

Электр қуввати 

муаммолари 

Заводдан чиқишдаги 

брак 

Хотирага боғлиқ 



муаммолар 

Жой ва табиат 

муаммолари 

Қўллаш инфраструк. 

муаммолари 

Операцион тизим 

муаммолари 

Мантиқий (hard 

problems) муаммолар 

Қурилма/драйвер 

муаммолари 

Илова дастурлар 

муаммолари 

Директориялар тўлиб 

кетиши 

Вируслар 

Сақлаш муаммолари 

Берухсат кириш 

Майда 

безорилик 



Саноат 

жосуслиги 

Товламачилик 

Хакерлик 

Қўпорувчилик 

BIOS га боғлиқ муаммолар 




duchor  bo‘lishi,  o‘z  mijoz  yoki  hamkorlarini  yo‘qotishi,  kam  foyda  olishi  va 

hokazo. 


Axborot xavfsizligi fani aynan shunday holatlar oldini olish chora –tadbirlari 

va siyosatini o‘rgatadi. 

 


Download 0,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish