“Ахборот тизимлари ва технологиялари тармоқлар ва соҳалар

Сервис–провайдер
– компьютер тармоқлари хизматини ташкил 
қилувчи ташкилотлар ҳисобланади.
HTML формати
(Huper Text Markup Language – гиперматнни белгилаш 
тили) – Web саҳифаларни яратишда қўлланиладиган тил ҳисобланади. 
Мультимедиа воситалари 
- информатиканинг дастурий ва техникавий 
воситалари асосида аудио, видео, матн, графика ва анимация (объектларнинг 
фазодаги ҳаракати) эффектлари асосида ўқув материалларини ўқувчиларга 
етказиб беришнинг мужассамланган ҳолдаги кўринишидир. 
Замонавий ахборот технологиялари
– шахсий компьютерлар ва 
телекоммуникация воситаларидан фойдаланган ҳолда фойдаланувчи ишининг 
дўстона интерфейсли ахборот технологиясидир. 

---

89 
ХУЛОСА 
Битирув ишида видеомаърузаларни яратиш жараёни барча иш 
турларининг энг узоқ ва кўп вақт сарфланиши ҳақида сўз боради. Ушбу 
далилларни, фикрларни, ғояларни ва ҳақиқатларни бир-бирига боғлаб, 
профессионал видео лекцияни яратиш учун техник қўллаб-қувватлаш 
зарурлиги аниқ бўлиб, уни амалга ошириш университетнинг суратга олиш, 
монтаж қилиш, анимация яратувчи тузилмалари орқали амалга оширилади. 
Виделекциялар ўқитишда фойдаланиш имконияти учун университетнинг 
таълим порталига жойлаштириш ёки текин хостингларга жойлаштириш 
орқали уни ўқув жараёнига киритишгача бир неча босқичлар амалга 
оширилади:
-курс учун маърузалар сценарийлари устида ишлаш; 
-маърузаларни ёзишни режалаштириш; 
-дарс услубини ишлаб чиқиш;
-суратга олишни ташкил қилиш;
-суратга олиш тартиби;
-кадрларни кесиш ва улаш;
-фарматлаш;
-видео маърузаларнинг қоралама версиясига ўзгартиришлар киритиш; 
-нозик таҳрирлаш;
-курсни бир тизимга келтириш;
-университетнинг ўқув порталига жойлаштириш;
-таълим хизматларини кўрсатиш.
Бундан ташқари, мутахассислар ҳар бир босқични ўтказиш учун масъул 
бўлишлари керак - жамоанинг махсус мутахассислари: режалаштирувчи, 
методист, сценарий муаллифи, режиссёр-муҳаррир, таҳририят директори, 
видеограф ва бошқалар. Агар ушбу шартлар бажарилса, биз бошқа 
видеомаърузамиз нисбатан мукаммал шакилга келиши ҳеч кимга сир эмас. 

---

90 
Лекин видеомаърузада ўқитувчи ва тингловчилар ўртасидаги тўғридан тўғри 
алоқа сифати ёмонлашади.
Профессионал видео маъруза - бу академик маърузани ўзгартириш ёки 
ёзиб олиш эмас, балки услубий ва техник жиҳатдан анча мураккаб ўқув 
маҳсулотидир. Агар маърузачи ва тингловчилар ўртасида тўғридан тўғри 
алоқа мавжуд бўлса, мулоқотнинг барча жиҳатларини (сезгир, коммуникатив, 
интерактив) амалга ошириш осон бўлса, унда видео маъруза форматида бу 
жуда қийин, айниқса, интерактив компонент билан алоқа қилиш ёки ҳозирда 
ушбу форматда ўрганилаётган ва жуда шартли равишда ҳисобга олинадиган 
ўзаро таъсир натижасидир. 
Профессионал видео маърузаларни яратадиган ўқитувчи, бизнинг 
фикримизча, замонавий билим тенденциялари, доимий равишда янги билим ва 
кўникмаларга эга бўлиши керак. У энди шунчаки маърузачи эмас, у педагогик 
дизайнер ва стратег ҳамдир. Бу жиҳатларни амалга ошириш масаласи 
долзарблигини йўқотгани йўқ. Биз танлаган йўл дастурларни оддий 
ўзлаштирилиши, яни соҳа мутахассиси бўлмаса-да, шу дастурлар орқали 
етарлича сифатли видеомаърузалар яратиш имконини беради. 
Дастурларнинг интерфейси жуда осон ўзлаштиришга мойиллиги билан 
бирга, тизим, ҳар хил қўшимча дастурлар, деярли кодлар ёзиш талабларини 
қўймайди. Лекин ўқитувчи маҳорати видеомаърузалар яратишда катта роль 
ўйнаши, фаннинг видеомаъруза учун аниқ режаси, унинг камера олдида тўғри 
қараб туриши, ўзини тутиши лозим бўлади.
Маърузаларни яратишда фойдаланувчиларнинг аудиторияси ҳам жуда 
катта рол ўйнайди, шу сабабдан бу жиҳатларига ҳам эътиборни қаратиш 
лозимдир. 
Битирув ишининг биринчи бобида Видеомаърузаларга қўйиладиган 
талаблар, уларнинг турлари, хорижий таҳлили асослашга ҳаракат қилинди. 
Шунага асосланиб иккинчи бобда ҳам видеомаъруза яратиш босқичлари, 
видеомаъруза яратувчи дастурий воситалар таҳлили мукаммал, илмий 
асосланган ҳолада баён этилди.