Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
146 
 
T
a
-shuning ishlovdan keyingi miqdori. 
С
b
-hasharotning kontrol variantda ishlovdan oldingi miqdori, 
С
a
-shuning ishlovdan keyingi miqdori. 
O‘simliklar kasalliklarga qarshi kurash biologik samaradorligi esa 
100
0



k
k
P
P
P
T
 
T - biologik samaradorlik (% larda) 
Р
k
-kasallikning kontrol variantda rivojlanish ko‘rsatkichlari. 
Р
0
-shuning tajriba variantdagisi. 
Ball  -  protsent  bilan  zararlanish  darajalari  ifodalangan  tajribalar  biologik 
samaradorligi quyidagi formula bilan hisoblanadi: 
 
%
100
~
(
k
n
BÊ
N
AK
Ñ
n




 
Bu yerda: 
  A     K 
kontrol   variantdagi  zararlangan  o‘simliklar  darajasini 
zararlanish ball ko‘rsatkichi bilan ko‘paytmasini yig‘indisi. 
V K - shular tajriba variantda. 
tajriba variantdagi umumiy hisob etilgan o‘simliklar miqdori. 
kontrol variantdagi umumiy hisob etilgan o‘simliklar miqdori. 
hisob shkalasida eng yuqori ball. 
Xo‘jalik  samaradorligi  —  bu  ko‘rsatkich  o‘simlik  himoya  qilish  orqali 
qo‘shimcha  hosil  olinishi  yoki  ma‘lum  miqdordagi  potentsial  hosilni  saqlab 
qolinishini ifoda etadi. 
Iqtisodiy  samaradorlik  -  bu  o‘simliklarni  zararkunandalarga  qarshi  kurashda 
sarf  ztilgan  harajatlarni  qoplanish  (mablag‘  bilan)  darajasini,  hosil  etilgan  sof 
daromad hamda shu ishning rentabellik darajasini ko‘rsatuvchi birlikdir. 
Iqtisodiy samaradorlik juda ko‘plab omillardan kelib chiqib, bular: 
1.
 
Ishlov  berilgan  va  ishlanmagan  maydonlardan  olingan  hosil  miqdori  va 
sifati. 
2.
 
O‘simliklarni  himoya  qilish  vositalari  qo‘llanilib  saqlab  qolingan  hosil 
miqdori. 
3.
 
Ishlov  berilgan  va  ishlanmagan  maydonlarda  hosilni  yetishtirish.  Yig‘ish, 
transportda  tashish,  qayta  ishlash  va  realizatsiya  qilishga  sarflangan  umumiy 
harajatlar darajasi. 
4.
 
Qo‘shimcha harajatlar va boshqalardir. 
Iqtisodiy  samaradorlikni  to‘g‘ri  hisoblash  uchun  yetishtirilgan  hosil  kontrol 
(ishlovsiz)  va  tajriba  variantlarida  alohida-alohida  hisobga  olinishi  lozimdir. 
Boshqa  qolgan  ma‘lumotlar  esa  buxgalteriya  hisob-kitoblari  «Dehqonchilik» 
schyotidan olinadi.