Agronomiya va biotexnologiya fakulteti


Qishloq xo’jaligi ekinlarining tuzga chidamliligi



Download 4,47 Mb.
bet79/208
Sana14.01.2022
Hajmi4,47 Mb.
#359907
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   208
Bog'liq
tuproqshunoslik va agrokimyoga kirish -converted

Qishloq xo’jaligi ekinlarining tuzga chidamliligi. Qishloq xo’jalik ekinlarining tuzga chidamliligi deganda tuproqdagi va tuproq eritmasidagi tuzlarning o’simliklarga nisbatan ularning normal o’sishi va rivojlanishi uchun zarar yetkazmaydigan miqdori tushuniladi.

Turli tuproq sharoitlarida o’suvchi o’simliklarning tuzga chidamlilik darajasi bir xil emas. Ular bir qator omillarga: o’simlik turlari va biologik xossalarga, aynan o’simliklar navi, o’simliklar yoshiga, tuproqdagi tuzlar tarkibiga, oziqa moddalari va namlikka, ayniqsa tuproqdagi organik moddalar miqdoriga bog’liq. Madaniy o’simliklar, umuman olganda sho’rga chidamsiz yoki kam chidamliligi bilan xarakterlanadi, ular ichida dukkakli ekinlar (mosh, loviya, no’xat) tuzga juda kam chidamli hisoblanadi. Ayrim o’simliklar tuzga o’ta chidamli, masalan, lavlagi (qand lavlagi, osh lavlagi, yem sifatida ishlatiladigan hashaki lavlagi), oq jo’xori. Nisbatan sho’rga chidamli ekinlarga paxta, ayniqsa uning ingichka tolali navlari (Gossipium barbadense L) o’rta tolali navlarga (Gossipium hirsitum L) nisbatan sho’rga chidamli hisoblanadi.

Sho’rga chidamlilik o’simliklarning yoshiga qarab o’zgarib turadi. Tuzning o’simliklarga dastlabki ta’siri, urug’larning unib chiqishi, nihollarning o’sishi va vegetasiyaning boshlanish davrlariga to’g’ri keladi.

O’simliklar uchun nisbatan zararsiz bo’lgan sulfat tuzlari ko’p bo’lgan tuproqlarda (Farg’ona vodiysi, Buxoro viloyati) ekinlarning tuzga chidamliligi yuqoriroq, xlor tuzlari ko’p bo’lgan tuproqlarda esa kamroq. O’simliklarning sho’rga chidamliligini belgilovchi muhim omil bu – tuproq namligi hisoblanadi. Tuproqlarda tuzlar tarkibining bir xilda bo’lishiga qaramay, o’simliklarning tuzga chidamliligi tuproq namining ortib borishi bilan ko’payadi, chunki bu vaqtda tuproq eritmasining konsentrasiyasi ortadi.

O’simliklarning tuzga chidamliligi borasida tuproqdagi oziqa moddalarning miqdori ham ahamiyatga ega. Yuqori unumdor tuproqlarda va dalalar organik moddalar bilan o’g’itlanganda o’simliklar tuzlarning salbiy ta’siriga kamroq duchor bo’ladilar.

Biroq, yuqori darajada sho’rlangan tuproqlarga katta normalarda mineral o’g’itlarni bir tomonlama solish foyda keltirmaydi. Aksincha, zarar keltirishi mumkin, chunki buning natijasida tuproq eritmasining yuqori konsentrasiyasi yanada ortib ketishi mumkin (30-jadval).

O’simliklarning sho’rga chidamlilik darajasiga ularning o’sish va rivojlanish davri hamda muhit sharoitlarining ta’siri kattadir.

Tuproq sho’rlanishining mavsumiy tiklanishini takrorlamaslik va barcha dala ekinlaridan, shu jumladan tuzga kam chidamli o’simliklardan yuqori hosilni ta’minlash uchun xlor ionining miqdori 0,01 % dan katta bo’lmasligi kerak.



  1. jadval O’simliklarning tuzga chidamliligi va ular vegetasiya davrining birinchi

bosqichlarida normal o’sishi uchun tuproqdagi xlorning me’yoriy miqdorlari



Download 4,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish