“Agronomiya Qishloq xo’jaligi ekinlari, seleksiyasi va urug’chi ta’lim yo’nalishi bitiruvchisi Boboyorov Xidir Jumanazar o’g’lining


Vertitsillyoz so‘lishga chidamlilik



Download 427 Kb.
bet11/28
Sana11.07.2022
Hajmi427 Kb.
#775204
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   28
Bog'liq
BMI

Vertitsillyoz so‘lishga chidamlilik. Vertucillim dahlie Kleb. zamburug‘i turli irqlardan iborat. Bu esa ekilib kelinayotgan g‘o‘za navlariga mos­lashish evolyusiyasi bilan bog‘liq.
O‘rta Osiyoda ingichka tolali g‘o‘zani o‘stirish davrida zamburug‘larning uchta irqi aniqlangan. Ikkinchi nav almashtirish navlari (8196, 2034, 8517) no’l irqi deb nomlangani bilan kuchli zararlanar edi. Ularni almashtirish uchun viltga chidamli S– 460, 108– F 137–F 153–F va boshqa navlari yaratilgan edi. Qator yillar o‘tgandan keyin yangi A irqi ko‘rsatilgan navlar uchun kuchli patogen bo‘lib XX asrning 60 nchi yillarida uning tuproqdagi miqdori maksimal holatga etadi va hosildorlik keskin pasayadi.
S.M.Miraxmedov tomonidan A irqiga immunli G.hirsutum L ssp. Mexisanum (Tod) Mayer yovvoyi turi aniqlanib ajratilgan edi va uning asosida o‘ta chidamli Toshkent 1 navi yaratiladi va bu nav 1970 yillarda keng tarqalib 1 mln. ga dan ko‘p maydonni egallaydi. 1970 yillarning oxiriga kelib zamburug‘ning yangi V1 agressiv irqi paydo bo‘lib Tosh­kent 1 navini kuchli zararlantiradi. Bu irqqa immunli shakllari to­pilmagan: nisbatan chidamli va tolerant bo‘lib 175–F va S–6524 na­vlari, G.tricuspidatum turining ruderal shakli (02800 namuna) va boshqalar hisoblanadi.
Mexicanum yovvoyi kenja turining A irqiga chidamliligi bitta R dominant geni tomonidan nazorat qilinishi aniqlangan.
Yovvoyi kenja turni to‘g‘ri kelgan nav bilan chatishtirganda F1 du­ragaylari vilt bilan zararlanmaydi. Duragayning 2 avlodida 3:1 nisbatida ajralish ro‘y beradi. Chidamli duragaylarni madaniy shakl bilan bekross o‘tkazganda immunitet kuchsizlanadi, chidamsiz ota – ona majmuining modifikator genlari ta’siri ostida mexicanum shakli katnashmagan (ya’ni R geni­ning bo‘lmagani taqdirda) navlarning chidamliligi poligen tizim to­monidan boshqariladi shu bilan birga, chidamsizlik qisman dominant bo‘ladi. Poligenlarning harakati R dominant geni saqlaydigan kenja tur meksicanum bilan duragaylash natijasida bostiriladi. Ammo ular kelgusida bu genning ekspressiyasiga modifikatsion ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
S.M.Miraxmedovning aytishicha g‘o‘zaning viltga chidamliligi – genetik bog‘lanishli xususiyat. U ilk bor G.hirsutum L ssp. mexisanum (Tod) Mauer var. Nervosum (Watt) yovvoyi shaklining organizmida Vertucillim dahlie Kleb polifag zamburug‘iga immunitetlik himoyalash mexanizimini aniqlagan. Yarim yovvoyi shakllarning chidamliligi ekilib kelinayotganlarga nisbatan kuchliroq. Madaniy navlarni yovvoyi shakli bilan chatishtirganda F1 da yovvoiy shaklining viltga chidamliligi to‘lig‘icha dominant holatda bo‘ladi. F2 da belgining monogibrid ajralishi kuzatiladi. Bu holat analitik chatishtirishlar natijasida isbotlanadi (1:1 nisbatda). Abdukarimov D.T., Lukov M.Q (2015
O‘zbekistonda g‘o‘za seleksiyasi va urug‘chiligi ITI da chatishtirishda genetik donor sifatida ssr. Mexisanumdan foydalanish natijasida g‘o‘zaning S-2601, S-2602, S-9060, S-9061, O‘zPITI da 162-F, 163-F, 164-F, 165-F, 167-F, 168-F yangi navlari yaratilgan. “Toshkent” navlarining populyatsiyalaridan analitik tanlash o‘tkazilib rayonlashtirilgan yangi Kizil-Ravat, Uychi-2 navlari yaratildi.
X.Saydalievning ko‘p yillik kuzatishlari natijasida O‘z g‘o‘za seleksiyasi va urug‘chiligi ITI dagi g‘o‘za jahon kolleksiyasining bir yillik shakllaridan zamburug‘ning 1 irqiga chidamli Meksikadan kelib chiqqan 0803, 07008, 0776, 0796 va boshqa orginal namunalari ajratilib olingan.

Download 427 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   28




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish