Agrokimyoning ekologik muommolari

7-mavzu
O’g’itlarning tuproq unumdorligi va xossalariga ta’siri.
REJA

1. 
   O’g’itlarning tuproq xossalari va rejimlariga ta’siri
   
2. 
   O’g’itlarning gumus balansiga ta’siri
   
3. 
   O’g’itlarning tuproq kimyoviy xossalariga ta’siri.
   
4. 
   O’g’itlarning tuproq mikrobiologiyasiga ta’siri
   

Tayanch tushunchalar: O’g’it, tuproq unumdorligi, xossa, rejim, suv, havo, issiqlik, oziq, agrofizik, agrokimyoviy, kimyoviy, mikrobiologik, gumus, holat, gumus rejimi, balans, gumifikasiya, minerallanish, degumifikasiya, fraksion tarkib, guruhiy tarkib, yuvilish, singdirilish, singdirish sig’imi, singdirilgan kationlar, muhit reaksiyasi, mikroorganizmlar, bakteriyalar, zamburug’lar, aktinomisetlar, ammonifikatorlar, nitrifikatorlar, denitrifikatorlar, azotfiksatorlar.
Dehqonchilikni kimyolashtirish - ekinlar hosildorligini oshirishning muhim vositasi, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini jadallashtirishning iqtisodiy jihatdan eng samarali yulidir.
Jahon Dehqonchiligi tajribasining ko’rsatishicha, ekinlar hosildorligi tuproqqa kiritiladigan o’g’itlar miqdori bilan uzviy bog’liqdir ( -jadval).


G’alla ekinlari hosildorligi va o’g’it me’yori
o’rtasidagi munosabat (Tandon, 1995)

Davlat	Kiritilgan o’g’it miqdori, (NPK), kg/ga	g’alla hosili, s/ga
Niderlandiya	588,9	76,17
Suriya	465,6	55,0
Yaponiya	395,1	43,4
Misr Arab Respub likasi	347,7	56,1
Angliya	320,7	61,2
Xitoy	307,0	42,6
Italiya	165,8	45,6
Bangladesh	110,6	24,1
Hindiston	75,2	17,2

Masalan, 1976-1985 yillar davomida dunyo miqyosida yalpi don hosili 31,9, hosildorligi 29,7 % ga oshib, gektaridan o’rtacha 25,3 s ni tashkil qilgan.

O’g’itlardan samarali foydalanish hisobiga Angliyada 1982 yilda kuzgi bug’doydan rekord hosil(156,5 s/ga) olingan. Germaniya fermer xo’jaliklaridan birida 72 ga maydondagi o’rtacha hosildorlik 101,3 s ni tashkil qilgan. Hozirgi kunga qadar makkajuxori va sholidan olingan eng yuqori hosil mos ravishda 222,0 va 145,0 s/ga dir.
O’g’itlar samaradorligi odatda ekinlardan olinadigan qo’shimcha hosil miqdori bilan belgilanadi. Respublikamizda amalga oshirilgan ilmiy izlanishlarning ma’lumotlari asosida ( -jadval) 1 s mineral o’g’it hisobiga quyidagi miqdorda qo’shimcha hosil olish mumkin:
( - Jadval)