Agrokimyoning ekologik muommolari

Tushamali go’ng — oziq moddalar manbai. Azot va kul elementlarning o’simliklarni oziqlanishi uchun layoqatliligi go’ngning tarkibi, chirish darajasi va tuproqda minerallashish tezligiga bog’liq.
Go’ng tarkibidagi kaliyning asosiy qismi harakatchan va xlorsiz shaklda bo’lib, uni tamaki, kartoshka va sitrus mevalilarga qo’llash yaxshi samara beradi.
Fosforning asosiy qismi go’ngning qattiq fraksiyasi tarkibiga kiradi. Shuning uchun go’ng tarkibida­gi fosfor mineral o’g’itlar tarkibidagidan ko’proq (25% va undan ortik) o’zlashtiriladi. Go’ngdagi organik moddalarning, shuningdeq go’ng bilan tuproqda birgalikda kiritiladigan mineral o’g’itlar tarkibidagi fos-forning o’simliklarga molikligi ortadi.
Azot go’ngning barcha tarkibiy qismlariga kiradi.» Lekin faqat suyuq, ajratmalar tarkibidagi azotgina o’simliklar tomonidan bevosita o’zlashtiriladi. Qattiq kism va tushama tarkibidagi azot faqat minerallashgandan keyingina o’zlashtiriladi.
Tuproqqa go’ng kiritilgan birinchi yilda o’simlik­lar ammiak shakldagi azotni o’zlashtiradi. O’simliklar turli chorva mollari go’ngi tarkibidagi oziq moddalardan turli darajada foydalanadi. Masalan, birinchi yili ekinlar qo’y go’nggi tarkibidan azotning 30, ot go’ngidan 20 va qoramol go’nggidan 18% ini o’zlashtiradi.
Go’ngdagi azotdan foydalanish koeffisiyenta shu­ningdeq go’ngning chirish darajasiga bog’liq. Ma’lumotlarning kursatishicha, birinchi ekin yangi go’ng tar­kibidan 7,8%, chala chirigan go’ng tarkibidan 23,4%, chirigan go’ng va chirindi tarkibidan mos ravishda 17,5 va 4,8% azotni o’zlashtiradi.
Yangi go’ngni ancha erta muddatlarda kuzgi shudgor ostiga berish maqsadga muvofiqdir.
Bir t go’ng tarkibida 5 kg azot, 2,5 kg fosfor va 6 kg kaliy mavjud. Gektariga 30 t go’ng kiritilganda, tuproqda 150 kg azot, 75 kg fosfor va 180 kg kaliy kelib tushadi. Birinchi yilgi ekin tomonidan taxminan 30—40 kg azot, 22,5 kg fosfor va 100 kg kaliy o’zlashtiriladi.