3.O'simliklarning autotrof oziqlanishi
Mikroorganizmlarning oziqlanishi.Tirik mavjudotlar ikki usulda oziqlanadi- golozoy va golofit. Galozoy oziqlanish usuli hayvonlarga (yuqori va sodda) xosdir. Bunda hayvon oziqani yutadi va oziqa hazm traktida hazm boladi. Golofit oziqalanish usuli osimlik va mikroorganizmlarga xosdir. Ular oziq moddalarning suvdagi eritmasini uncha katta bolmagan molekulalar korinishida butun tanasi bilan qobigi orqali ikki tomonlama osmotik xodisa va diffuziya xisobiga istemol qiladi.
Oziqalanish turiga kora barcha organizmlar ikkita asosiy guruh autotrof va geterotroflarga bolinadi. Elektronlar energiya manbai boyicha ular xemolitotroflar, xemoorganotroflar va fotoorganotroflarga bolinadi.
Autotrof mikroorganizmlar (xemolitotroflar, fotolitotroflar) uglerodni attmosferadagi karbonat angidiriddan oladi yani CO2 karbon manbai, anorganik tuzlar (ammiak tuzlari, azot kislotalari) va suvlardan tuzadi. Bunda bazi mineral birikmalarning oksidlanish (xemosintez) jarayonida paydo bolgan energiya yoki quyosh energiyasidan foydalanadi (fotosintez).
Xemolitotroflarda xemosintez xodisasida oksidlanish reaksiyasi jarayonida hosil bolgan energiyadan bakteriyalar uglerodni ozlashtirish va organik modda hosil qilish uchun foydalaniladilar. Fotolitotroflar (kok yashil suvotlari, purpur oltingugurt bakteriyalar va h.k mikroblar) tarkibida pigmentlar bolgani uchun, fotosintez qilish xususiyatiga ega.
Geterotroflar (xemoorganotroflar)- oziqlanish uchun karbonni tayyor murakkab organik birikmalardan oladi (azotli birikmalar oqsil, ammiak, ayrim mineral moddalar- makro va mikroelementlar, vitaminlar). Ularga saprofit va parazit mikroorganizmlar kiradi. Metatroflar (saprofitlar) hayvon va osimliklarning olgan tuqimalari bilan oziqlanadi (chirituvchi bakteriya lar, achitqilar).Paratroflar (parazitlar) tirik organizm, yani inson, hayvon, osimliklar tanasida boladigan organik birikmalar xisobiga oziqlanadilar va parazitlik qilib yashaydilar (yuqimli kasallik qozgatuvchilari). Fotoorganotroflar (oltingugurtsiz purpur bakteriyalar) fakultativ anaeroblar, ular yoruglikda ham, qoronguda ham rivojlanadi. Ular kerak energiyani faqatgina qoyoshdan emas, organik moddalarning oksidlanishidan ham oladi.
Geterotrof mikroorganizmlar fermentativ aktiv bolib, biokimyoviy reaksiyalarni tezlashtiruvchi oqsilga oxshash katalizatorlar fermentlarni ishlab chiqadilar, hamda ularning tasirida oziqlanish uchun zarur bolgan organik moddalarni parchalaydilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |