Agroekologiyadan amaliy mashg`ulotlar

1.2 Tuproqning bo`kish xossasini o`rganish.
Ishning maqsadi: tuproqning fizik-mexanik xossasi- suv ta`sirida tuproq hajmini o`zgarishini aniqlash.

Kerakli jihoz va reaktivlar: 6 ta 200 ml hajmli stakanlar, NaCl va CaCl₂ eritmalari, distillangan suv.

Nazariy qism. Suv ta`sirida ayrim tuproqlar o`z hajmini o`zgartiradi. Bu unig ko`pchishi yoki bo`kishi deb yuritiladi. Tarkibida Na bo`lgan soz mexanik tarkibli tuproqlar yaxshi bo`kadi, tarkibida kalsiy bo`lsa bo`kish kamayadi. Tuproqning bo`kishi uning zararli xossasi bo`lib, u quriyotganda yorilib ketadi va o`simliklar uchun zarur namlikni saqlay olmaydi. Bo`kish paytida tuproq zarrachalarining erituvchini shimishi natijasida tuproq hajmining ortishi bo`kish hisoblanadi.

Bu jarayon bo`kish darajasi bilan ta`riflanadi. Bo`kish darajasi bo`kkan tuproqning qo`shilgan hajmini dastlabki hajmiga nisbati bilan ifodalanadi. Tuproq hajmining ortishigina emas, balki 1 g tuproq na`munasiga shimilayotgan suyuqlikning massasiga qarab ham bo`kish darajasini belgilash mumkin.