Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
 
QISHLOQ XO
‘
JALIGI KORXONALARI FAOLIYATINING 
RIVOJLANISH BOSQICHLARI VA ISTIQBOLLARI 
A. Shamshetov
 – TDAU Nukus filiali dotsenti, i.f.n. 
G. Aliyeva
 - TDAU Nukus filiali o‘qituvchisi 
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi tarmog‘ining barqaror rivojlanishi ko‘p jihatdan 
agrobiznes sub’ektlarining innovatsion faoliyatning samaradorligiga bog‘liq. 
Innovatsiyalarni o‘zlashtirish natijasida agrar sohada ishlab chiqarish bazasi 
texnologik, texnik va tashkiliy-iqtisodiy jihatdan yangilanib boradi. Bu esa o‘z 
navbatida, O‘zbekistonning jahon bozoriga integratsiyasini kuchaytiradi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasi qishloq 
xo‘jaligini rivojlantirishning 2020 - 2030 yillarga mo‘ljallangan Strategiyasini 
tasdiqlash to‘g‘risida»gi PF-5853-son Farmonida «Qishloq xo‘jaligida davlat 
boshqaruvi tuzilmasini restrukturizatsiya qilish va yanada rivojlantirishni nazarda 
tutuvchi boshqaruvning zamonaviy tizimlarini rivojlantirish», shuningdek 
«Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat tarmog‘ini modernizatsiyalash, diversifikatsiya 
qilish va barqaror o‘sishini qo‘llab-quvvatlash uchun xususiy investitsiya kapitali 
oqimini ko‘paytirishni nazarda tutuvchi sohada davlat ishtirokini kamaytirish va 

---

 
280 
investitsiyaviy jozibadorlikni oshirish mexanizmlarini joriy qilish»
1
asosiy 
yo‘nalishlar sifatida belgilangan. 
Bundan ko‘rinadiki, qisqa davrda O‘zbekiston iqtisodiyotining qishloq 
xo‘jaligi tarmog‘ini rivojlanishining innovatsion yo‘liga o‘tkazishga qodir bo‘lgan 
samarali boshqaruv tizimini shakllantirishga nisbatan tizimli yondashuv zarur. 
Bunday tizim mexanizmlarini shakllantirish metodologiyasi turli iqtisodiy 
ta’limotlar, shu jumladan institutsional nazariya, evolyusion iqtisodiyot va 
sinergetikaning nazariy qoidalariga asoslangan bo‘lishi kerak. Ushbu muammolar 
va yo‘nalishlar qishloq xo‘jaligi faoliyat ko‘rsatishining hozirgi sharoitida undagi 
innovatsion jarayonlarni boshqarish nazariyasi va amaliyoti nuqtai nazaridan 
yetarli darajada o‘rganib chiqilmaganligicha qolmoqda. 
Iqtisodiyotning agrar sektoridagi tarkibiy o‘zgarishlar va qishloq xo‘jaligi 
ishlab chiqarishini isloh qilishni diversifikatsiyalash, yerlarning meliorativ holatini 
yaxshilash, zamonaviy yuqori samarali texnologiyalarni joriy etish hamda 
xo‘jaliklarning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash bo‘yicha amalga 
oshirilgan chora-tadbirlar natijasida, qishloq xo‘jaligi yalpi mahsuloti hajmi 2020 
yilda 224,3 trln. so‘mni tashkil etib, 2000 yilga nisbatan 2,7 martaga o‘sishini 
ta’minladi. Shu jumladan, dehqonchilik mahsulotlari hajmi 108,3 trln. so‘mni, 
chorvachilik mahsulotlari hajmi 107,4 trln. so‘mni tashkil etdi . 
2010-2020 yillar davomida jami qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab 
chiqarish hajmi barqaror sur’atlarda o‘sib bordi, bunda o‘sish sur’ati yiliga 6-7 
foizni tashkil etdi. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni xo‘jaliklar 
toifalari kesimida tahlil etilganda, yildan-yilga fermer xo‘jaliklarining ulushi oshib 
borayotganligi, o‘z navbatida qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi 
tashkilotlar ulushi esa kamayib borayotganligi kuzatilmoqda.
1-jadval