Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИДА ҲИСОБЛАШ КЎНИКМАЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА 
ХОРИЖ ТАЖРИБАЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ 
СУЛТАНОВА У.М., ТДПУ. 
 
Боланинг жисмоний ва психологик ривожланишидаги энг асосий давр – бу бошланғич синф 
давридир.Ёшларга таълим беришнинг асосий пойдевори 
ҳисобланган 
бошланғич 
таълим, 
ўқувчиларни 
ёшликданоқ ҳар томонлама етук ва баркамол қилиб 
тарбиялашни ўз олдига мақсад қилиб қўяди. Бошланғич 
синф ўқувчиларнинг билим, малака, кўникмаларини 
ривожлантириш, уларни мустақил фикрлашга ўргатиш, 
илмий дунёқарашини кенгайтириш, машғулотда олган 
билимларини хаётда қўллай олишни ўргатиш бошланғич 
таълимнинг муҳим муаммоларидан биридир. Бошланғич 
синф математика дарсларида ўқувчиларнинг ҳисоблаш 
кўникмаларини ривожлантиришнинг ва уни амалда 
қўллай олишнинг ўрни жуда каттадир. 
Математика 
ўқитишнинг 
самарадорлигини 
ошириш муаммоларидан бири ўқитувчи дарсда ва 
дарсдан ташқари машғулотларда ўқувчиларга қизиқарли 
маълумотларни топиб, уларни бошланғич синф ўқувчиларига 
содда ва тушунарли қилиб этказиб бера олишдир.
Хозирги кунда жаҳон тажрибасидан кўриниб турибдики, 
таълим жараёнига ўқитишнинг янги, замонавий усул ва 
воситалари кириб келмоқда ва самарали фойдаланилмоқда. 
Шундай экан мақолада келтирилган ҳисоблаш усулларини 
бошланғич математика дарсида ва дарсдан ташқари 
машғулотларда фойдаланиши мумкин.
Японияликлар ва хитойликлар ёки иероглиф қўлланадиган 
ҳар битта бошқа халқларда ойлаш қоблияти бошқача. Улар 
табиатан визуал бўлиб келади. Иероглифлар уларда бир сўзни ё 
сўз бирикмасини билдиради. Шу билан бирга одамларнинг 
иероглифларни образ сифатида қабул қилиниши исботланган. 
Шундай экан, ойлаш қоблияти ўзгача бўлганлиги шунчалик, 
улар мисолни қизиқ усулда чиқарадиган бўлиб чиқди. 
Масалан: 21 ни 13 га кўпайтириш учун горизонтал ва вертикал чизиқлардан фойдаланан. Биринчи 
кўпайтувчининиг ўнликлари юқоридан икки горизонтал ва бирликлари пастдан битта горизонтал, иккинчи 
кўпайтувчининг ўнликлари битта вертикал ва бирликлари учта вертикал чизиқлар билан чизилган.
Ўнг тарафдаўнликларни ифодаловчи иккита горизантал ва битта вертикал чизиқларнинг туташган нуқталари 
иккита, бу юзликларни ифодалайди. Чап тарафда бирликларни ифодаловчи битта горизантал ва учта вертикал 
чизиқларнинг туташган нуқталари учта, бу бирликларни ифодалайди. Ўртада эса ўнликлар ва бирликларнинг 
туташган нуқталари еттита, бу ўнликларни ифодалайди. Шундай қилиб 21ни 13га оғзаки кўпайтириб, 273 ни 
хосил қилдик.
Бизнинг аждодларимиз хам ноодатий усуллардан фойдаланган. Масалан қуйида шундай усуллардан 
бирини кўришингиз мумкин. 
Мана шундай қизиқарли усуллардан фойдаланиб, бошланғич синф ўқувчиларида ёшлигидан математика 
фанига бўлган қизиқишини уйғотиш мумкин.