Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

 
 
131 

---

БОШЛАНҒИЧ ТАЪЛИМДА ЎҚУВЧИЛАРНИНГ НУТҚИЙ
КОМПЕТЕНЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ
 
ИСРАИЛОВА Ф., ЖДПИ. 
 
Ўзбекистонда ёш авлодни мустақил фикрлашга ўргатишнинг давлат даражасидаги масалага айланиши 
бежиз эмас. “Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури”да ҳам шахс эркинлигига, унда мустақил фикрлаш 
қобилиятининг шаклланишига алоҳида эътибор берилган. Чунки фуқаролари эркинлиги таъминланган 
жамиятда фикр ривожланади. Эркин фикрнинг ривожланиши жамият кучли бўлишининг гаровидир. 
Дарҳақиқат, ҳар бир инсоннинг маданиятлилиги, саводхонлиги унинг нутқи билан ўлчанади. Умумий 
ўрта таълим мактаблари, касб-ҳунар коллежлари ҳамда академик лицейларда ўқувчиларнинг нутқий 
компетенцияларини ривожлантириш, оғзаки ва ёзма нутқини ўстириш учун кураш барча педагогларнинг, 
айниқса, она тили ва адабиёт фани ўқитувчисининг вазифаси саналади.
Ўқувчида нутқий компетенцияларни шакллантириш ва ривожлантириш бола мактабга биринчи қадам 
қўйган кунидан бошланади. Нутқий компетентлик, нутқ кўникмаларининг шаклланиши ва ривожи изчил 
равишда олиб борилган амалий ишлар натижасидагина ҳосил бўлади. Шунинг учун ўқитувчи деярли ҳар бир 
машғулотда ўтилган мавзу асосида ўқувчиларнинг оғзаки ва ёзма нутқлари билан боғлиқ компетенцияларини 
такомиллаштиришга эътибор бериши лозим. Ўқувчиларни ижодий фикрлашга, самарали мулоқот маданиятига 
ўргатиш узоқ давом этадиган жараён. Бунинг учун фақат тил ва адабиёт ўқитувчиларининг эмас, балки барча 
фан ўқитувчиларининг узлуксиз ва биргаликдаги меҳнатлари талаб этилади. Бу жараёнга бошланғич синфда 
асос солинади, ўрта мактабда такомиллаштирилади, ривожлантирилади. Академик лицей ва касб-ҳунар 
коллежларида эса ўзининг энг юқори босқичига кўтарилиши лозим. Шунинг учун ҳам, турли таълим 
босқичларида узвийлик ва изчиллик принциплари асосида ўқувчиларнинг оғзаки ва ёзма нутқини ўстириш учун 
тинимсиз изланишлар олиб борилади.