Ҳаёт фаолияти хавфсизлигини таъминлаш асослари 1-Маъруза

4. Зарарли одатларни инсон организмига ва фаолиятига таъсири
 
Тиббиёт амалиётида спиртли ичимликларга, сигарет чекишга, наркотик ва токсик моддаларга ружу қўйиш зарарли одатларга киради. Спиртли ичимликка ружу қўйиш аста-секин мастлик ва сўнг алкогол ҳолат билан тугайди. Ҳозирги вақтда ичимлик ичиш, алкогол ҳолатга тушиш кам бўлсада ёшлар (ўқувчилар, талабалар) ўртасида ҳам учраб турганлиги сир эмас. Шу сабабли бу салбий ҳолатга қарши курашиш, уни олдини олиш ҳар бир давлатнинг ҳар доим биринчи даражали вазифаларидан бўлиб келган ва шундай бўлиб қолади. Бу тадбирларга хукумат даражасида эътибор қаратилиши жуда муҳимдир. Чунки халқ соғлиги, ўсиб келаётган ёш авлодлар соғлигини сақлаб қолиш нуқтаи назаридан асосланади.
Бундай салбий ҳолатларга нисбатан жиддий қарши кураш тадбирларини доимий олиб бормаслик аҳолининг маълум қатлами орасида наркотик, токсик каби моддаларга ружу қўйишга олиб келади. Бунинг натижасида наркотик моддаларни истеъмол қилиш кенгаяди. Ёшлардаги бундай зарарли одатлар ирсият орқали ҳам ота-онадан, оила муҳитидан фарзандга ўтиши мумкинлиги тиббий экспертизаларда ҳам аниқланган.
Россия мамлакатининг тиббий статистикаси сўнги йилларда мамлакатда

• юрак-қон томирлари, онкологик каби оғир касалликларни;
• ўлимни;
• зарарли одатларга эга бўлган фуқаролар ўртасида жароҳатланишларни сезиларли даражада ошганлигини кўрсатади.

Бунинг натижасида ўртача умр ёши пасайганлигини (айниқса эркакларда 58 ёшгача) кўрсатмоқда. Ушбу статистика ҳаётдан кўз юлмган одамларнинг 50 фоизи зарарли одатлар билан шуғулланиб келган кишилар эканлигини тасдиқлайди.

Алкогол ичимликлар асосан (С2Н5ОН этил спиртдаги) этанолнинг наркотик таъсири учун истеъмол қилинади. Унинг кичик дозаси кайфиятни кўтариш орқали организмда ўйғоқлик бахш этади, кўпроғи ўзини назорат қилишни кучсизлантиради ва бўшашишга олиб келади. Инсон алкогол ичимлик истеъмол қилганда унинг катта қисми қонга ошқозон орқали, кичик қисми эса қизил унга ч орқали сўрилади. Алкогол ичимликнинг қонга сўрилиш тезлиги бу ичимликнинг контсентратсиясига боғлиқ бўлади. Овқат алкоголни қонга сўрилишини секинлаштириб, унинг қондаги миқдорини 2 баравар камайтиради. Кучли чарчаш, мия жароҳати, руҳий касаллик, заҳарланиш, инфектсиялар алкоголга организм қаршилигини пасайтиради, ифлос ҳаво, юқори ҳарорат ва уни бирдан ўзгариши маст бўлиш вақтини тезлаштиради. Қонга сўрилган алкогол асосан жигарда ва кам даражада қонда қайта ишланади. Фақат 6 дан 10 % гача алкогол ўзгармаган кўринишда буйраклар, тери безлари ва ўпка орқали ажралади. Алкоголни танада оксидланиш тезлиги 1 кг оғирликка соатига 100 г ни ташкил этади. Бундай тезликда организм томонидан (етарли газак билан) истеъмол қилинган 1 шиша алкоголни қайта ишлаш учун тахминан бир кун талаб этилади.
Ҳар қандай таркибдаги алкогол спиртли ичимликлар дори бўлаолмайди, бактерия ва вирусларни ўлдира олмайди. Спиртли ичимликлар билан ўзини даволаш яхши оқибатларга олиб келмайди. Алкогол ичимлик ҳужайраларни янгилаш учун зарур моддаларни қонга ўтишига тўсқинлик қилади. Врачлар алкогол ичимликни марказий асаб системасига таъсир қилувчи заҳар деб ҳисоблашади. Бу таъсир натижасида бош мия қатламида тормозлаш жараёни кучсизланади ва инсонда ўз характерини назорат қилиш бирдан пасаяди.
Алкоголга ружу қўйган инсонларда уни истеъмол қилмайдиган одамларга нисбатан юрак-қон томирлар касаллигига чалиниш 2 баравар, овқат ҳазм қилиш органи касаллигига 18 баравар, нафас олиш органлари касаллиги 4 баравар бўлиши маълум. Алкоголни эркакларнинг жинсий органларига салбий таъсири этиши, ҳатто унинг функтсиясини бутунлай тўхташига ҳам сабаб бўлиши аниқланган. Тиббиёт статистикаси кўрсатадики, алкогол инсон организми иммунитети ситемаси фаоллигини пасайтиради, бунинг натижасида алкогол одамлар кўпинча оғир касалланади, кўпчилик касалликлари сурункали формага айланади.