Aesning issiqlik va umumiy tejamkorlik ko`rsatkichlari Reja

Xavfsizlikka kafolat bor

Darhaqiqat, AESlar xavfsizligi - kun tartibidagi muhim masalalardan biri hisoblanadi. Mamlakatimizda bu loyihaga dabdurustdan, rejasiz kirishilgani yo‘q. Bir guruh deputatlar, mutaxassislar atom elektr stansiyalari faoliyatini o‘rganish uchun xorijiy mamlakatlarda bo‘lib qaytgan. Jumladan, Rossiyaning Novovoronej shahrida, Vengriyada, Yaponiyadagi Fukusima atom elektr stansiyalarida bo‘lib ayni holat ko‘rib chiqilgan. Novovoronejda bo‘lganimizda bolalardan to kattalargacha xizmat ko‘rsatuvchi Atom energetikasi axborot markazi bilan tanishdik. Bu yerda atom energetikasiga oid bilimlar oddiy, sodda tilda innovatsion usullar yordamida qiziqarli qilib tushuntirib beriladi. Biz O‘zbekistonda ham shunday axborot markazlarini tashkil etmoqchimiz. Turli davlatlardagi AESlar bilan yaqindan tanishib, hamma jarayonni o‘z ko‘zimiz bilan ko‘rganimizdan so‘ng bu energetik va ekologik jihatdan bezarar texnologiya ekaniga iqror bo‘ldik.

Reaktorda sodir bo‘layotgan reaksiya reaktorning ichida qoladi. 11 ta himoya qilish qobig‘i, muhofaza tizimlari bor. Bular stansiyada xavfsizlikni butkul ta’minlaydi. AES energiya samaradorligini oshirish, yuqori iqtisodiy ko‘rsatkichlarga erishish garovi bo‘lishi bilan bir qatorda energetik va ekologik xavfsiz resurs.

AESdan foydalanish at­mosferaga karbonat angidrid gazi, is gazi, azot oksidla­ri va oltingugurt ajralib chiqishini istisno qiladi. O‘rtacha quvvatdagi IES har yili 20 million tonnadan ortiq karbonat an­gidrid gazi, 2 million ton­nagacha kul, jumladan, deyarli nazorat qilib bo‘lmaydigan uchar kul kabi atrof-muhit uchun o‘ta zararli chiqindilarni ajratib chiqaradi. Bunday quvvatdagi AES­dan foydalanganda esa 50 tonnagacha radioaktiv chi­qindi paydo bo‘ladi, ular to‘liq nazorat ostiga oli­nadi. Ko‘milib, qo‘riqlana­di. Ishlatib bo‘lingan yadro yoqilg‘isi qoldiqlari, dunyoda shakllangan amaliyotga ko‘ra, uni tayyorlagan mamlakatga jo‘natiladi. IESdan chiqa­digan radioaktiv moddalar AESdan chiqadigan radioak­tiv moddalarga nisbatan 10-11 baravar ko‘p. AESdagi mazkur chiqindilar, asosan, kam yashaydigan radioaktiv inert gazlar hisobidan bo‘l­sa, IESdan ajralib chiqadi­gan chiqindilar uzoq yashovchi radioaktiv, yuqori darajada zaharli og‘ir metallardan tashkil topadi.