|
Detektor
Agar ustun va o'choq GC ning yuragi bo'lsa (CGS yoki CGL), detektor uning miyasidir. Agar detektor ishlamayotgan bo'lsa, namunaning tarkibiy qismlarini ajratib olishning foydasi yo'q, chunki ular nima ekanligini bilmay qolasiz. Yaxshi detektor analitik mavjudligiga sezgir bo'lishi va aksariyat tarkibiy qismlarga javob berishi kerak.
Eng ko'p ishlatiladiganlardan biri bu issiqlik o'tkazuvchanligi (TCD), u barcha tarkibiy qismlarga javob beradi, garchi ma'lum bir analitiklar to'plami uchun mo'ljallangan boshqa detektorlar bilan bir xil samaradorlikka ega bo'lmasa ham.
Masalan, alanga ionlashtiruvchi detektori (FID) uglevodorodlar yoki boshqa organik molekulalarning namunalari uchun mo'ljallangan.
Ilovalar
- Sud xujjatlari yoki jinoiy tergov laboratoriyasida gaz xromatografi yo'qolib qolishi mumkin emas.
- Farmatsevtika sanoatida u ishlab chiqarilgan dorilar turkumidagi aralashmalarni qidirishda sifatni tahlil qilish vositasi sifatida ishlatiladi.
-Dori namunalarini aniqlash va miqdorini aniqlashga yordam beradi yoki sportchiga doping qabul qilinganligini tekshirishga imkon beradi.
-U suv manbalarida galogenlangan birikmalar miqdorini tahlil qilish uchun ishlatiladi. Xuddi shu tarzda, pestitsidlar bilan ifloslanish darajasi tuproqlardan aniqlanishi mumkin.
-O'simlik yoki hayvon bo'lsin, har xil kelib chiqishi namunalarining yog 'kislotasi profilini tahlil qiling.
-Biomolekulalarni uchuvchan hosilalarga aylantirish, ularni ushbu usul bilan o'rganish mumkin. Shunday qilib, spirtli ichimliklar, yog'lar, uglevodlar, aminokislotalar, fermentlar va nuklein kislotalarning tarkibini o'rganish mumkin.
1 - gaz baloni, 2 - gaz oqimini tartibga soluvchi qurilma, 3 - detektor, 4 - termostat, 5 - xromatografiyalash kolonkasi, 6 - tekshiriluvchi namunaning xromatografga kiritish joyi, 7 - yozuvchi qurilma, 8 – xromatogramma Yuqori bosim ostidagi ballondan (1) gaz tashuvchi (geliy, azot, argon), reduktor va gaz oqimini nozik tartiblovchi jo‘mrak (2) orqali quritgich naychaga o‘tadi. Naycha kuydirilgan kalsiy xlorid va molekulyar elaklar bilan to‘ldirilgan bo‘lib, unda gaz tashuvchi turli kimyoviy va mexanik aralashmalardan hamda boshqa gazlardan tozalanadi. Tozalangan gaz monometr (5)ning tegishli belgilangan ko‘rsatkichi bo‘yicha termostat (4) orqali katarometr katagiga o‘tadi va undan tahlil qilinuvchi namuna solingan bo‘g‘imga o‘tadi. U bo‘g‘imga o‘rnatilgan rezina membrana orqali bo‘g‘imdagi tekshiriluvchi moddani gaz yoki bug‘ holida o‘zi bilan xromatografik kolonkaga (6) yo‘naltiradi. Kolonkada tarkibiy qismlarga taqsimlangan tahlil qilinuvchi namuna komponentlarini gaz tashuvchi o‘zi bilan katorometrning o‘lchov katagiga olib kiradi. U yerda komponentlar tutilib qoladi, gaz tashuvchi esa atmosferaga chiqib ketadi. Tahlil qilinadigan gazsimon aralashma holidagi namuna kolonkaga kran-dozator orqali 0,5 ml dan 5 ml gacha suyuq holidagisi esa mikroshpritslar yordamida 0,1 mkl hajmgacha kiritiladi.
Moddalar aralashmasini bir-biridan ajratish va tahlil qilishda ichki diametri 0,5 mm dan 5 mm gacha bo‘lgan «U» ko‘rinishidagi, spiral yoki to‘g‘ri naycha shaklidagi, uzunligi 1 m dan 3 m gacha bo‘lgan shisha, mis, latun yoki zanglamaydigan po‘latdan tayyorlangan naychalardan foydalaniladi. Kolonkalar nasadkali, mikronasadkali va kapillyarli bo‘ladi. Nasadkali kolonkalar uzunligi 0,5-15 m, diametri 3-10 mm, mikronasadkali 2 m gacha diametri 0,8-1 mm, kapillyarli 10-100 m diametri 0,3-0,5 mm bo‘ladi. Tekshirish natijalari xromatografik kolonkalarni bir xil zichlikda sorbentlar bilan to‘ldirilishiga va sorbent tabiati bilan kolonka haroratining doimiyligiga bog‘liq bo‘ladi. Xromatografik kolonkaning faolligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: bu yerda: l - moddaning ushlanish vaqti Hozirgi vaqtda HPLC rivojlanish tezligi bo'yicha instrumental usullar orasida birinchi o'rinni egallab, hatto gaz xromatografiyasidan ham oshib ketdi. HPLC ning gaz xromatografiyasiga nisbatan eng muhim afzalligi shundaki, deyarli har qanday ob'ektni ularning fizik-kimyoviy xususiyatlariga, masalan, qaynash nuqtalariga yoki molekulyar og'irligiga hech qanday cheklovlarsiz o'rganish qobiliyati. Bugungi kunda HPLC fan va texnologiyaning turli sohalarida keng qo'llaniladigan yaxshi shakllangan instrumental usuldir. Uning ahamiyati, ayniqsa, biokimyo kabi muhim sohalarda katta. molekulyar biologiya, ifloslanishni nazorat qilish, shuningdek, kimyo, neft-kimyo, oziq-ovqat va farmatsevtika sanoatida.
HPLC uchun ustunlar juda kichik zarracha diametri bo'lgan tashuvchi bilan to'ldiriladi. Natijada, namunani tez ajratish uchun zarur bo'lgan hal qiluvchi bo'shliq tezligida ustunda yuqori bosim hosil bo'ladi. Xromatografik ajratish jarayoni bir qator antagonistik ta'sirlar bilan birga keladi, masalan, harakatlanuvchi fazada namunaning tarqalishi ajratilgan komponentlarning aralashishiga olib keladi va moddaning elutsiya cho'qqisida (detektorda) maksimal konsentratsiyasini kamaytiradi. Namuna inyeksiya nuqtasidan detektorgacha tizimning barcha qismlarida dispersiya kuzatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
