Ҳадисшунослик

ҳадисшунослик

Ўқитувчи: Дилмурод Собиров Абдулҳакимович

Малака ошириш маркази Наманган вилояти минтақавий филиали “Мутахассислик ва ижтимоий фанлар” кафедраси катта ўқитувчиси

3. МАВЗУ: ҲАДИС ИЛМИНИНГ «ОЛТИН АСРИ»

РЕЖА:

1. Ҳадисларни «танқидий» ўрганиш.

2. Саҳиҳ Ҳадис тўпламларини ёзилиши. 3. Буюк муҳаддислар ва уларнинг ҳаёти.

• Таянч сўзлар: Муҳаддис, ҳадис илми, ал-жомеъ ас-саҳиҳ, сунан, китоб ал-куня, имом ал-бухорий сабоқлари, ал-илал, носих ва мансух.

1. Ҳадисларни «танқидий» ўрганиш

• III/IХ аср ҳадис илми тарихида олтин давр ҳисобланади. Чунончи VIII асрнинг ўрталаридан бошлаб тобора ривожланган ҳадис илми билан кейинги икки-уч аср давомида тўрт юздан зиёд муаллифлар шуғулланганлар.
• Бу асрда тўпланган ҳадислар илмий нуқтаи назардан муайян қонун-қоидаларга таянган ҳолда тартибга туширилган. Ҳижрий иккинчи асрда ҳадис фиқҳ илмининг бир бўлаги сифатида ўрганилган бўлса, учинчи асрга келиб, алоҳида соҳа бўлиб ажралиб чиқди ва мустаҳкам асосга эга бўлган мустақил илм сифатида қарор топди.
• Ҳадис илмининг фиқҳ илмидан алоҳида фан сифатидаги фарқини биринчи бўлиб Имом Шофиий кўрсатиб берган.

Илк ислом даврларидан бошлабоқ сохта ҳадислар сонининг тобора кўпайиб кетиши мусулмон олимлари олдига уларга нисбатан танқидий ёндашиш заруратини қўйган. Бу, албатта, мусулмон олимлари эътиборидан четда қолмади ва улар ўзига хос, аввалги ровийлардан фарқли ҳадисларни танқидий ўрганиш услубини ишлаб чиқдилар.

• Илк ислом даврларидан бошлабоқ сохта ҳадислар сонининг тобора кўпайиб кетиши мусулмон олимлари олдига уларга нисбатан танқидий ёндашиш заруратини қўйган. Бу, албатта, мусулмон олимлари эътиборидан четда қолмади ва улар ўзига хос, аввалги ровийлардан фарқли ҳадисларни танқидий ўрганиш услубини ишлаб чиқдилар.
• III/IХ асрда ҳадисларни ўрганиб, уларни саҳиҳ ва заифга ажратган, тадвин қилиб китобларга жамлаган олимларни тўлақонли «муҳаддис», яъни «ҳадис илми» билимдони ҳисобланади. Дарҳақиқат, ҳадисларнинг бу даврга етиб келишида илк ровийларнинг хизматлари беқиёс.