Ҳадис ва Ҳаёт-09

«Қачонки бир одам Рамазонда бемор бўлиб, сўнгра 
рўза тутмай ўлса, унинг номидан таом берилади, қазо 
тутилмайди. Агар назр қилган бўлса, унинг номидан 
валийи қазо 
(рўза)
 тутади».
Абу Довуд ва Байҳақий ривоят қилишган. Абдурраззоқ
мавсул ривоят қилган.
Шарҳ:
Бу ривоятда фарз ва назр рўзалар ораси 
фарқланмоқда. Фарз рўза ўрнига ўлганнинг номидан 
мискинларга таом берилади. Назр рўза ўрнига эса, 
ўлганнинг номидан валийи қазо рўза тутади.
Одатдагидек, фуқаҳоларимиз бир хил ҳукм борасида 
келган икки хил ривоятнинг қайси бири афзал экани 
ҳақида баҳс юритганлари гувоҳи бўлмоқдамиз. Бизнинг 
вазифамиз илм учун бу баҳсларни ўрганиб қўйиш. 
Мазҳаблардан бирини оқлаб, иккинчисини сўкиш эмас. 
Қолаверса, ҳамма ўз мазҳабига амал қилиб, ўзга 
мазҳабдагиларни ҳурмат қилиши керак.
ردقلا ةليل يف عباسلا بابلا
Е Т Т И Н Ч И Б О Б
ЛАЙЛАТУЛ ҚАДР ҲАҚИДА
146

---

 :هنأش /لج لا لاق
ﭑ
ﭒ
ﭓ
ﭔ
ﭕ
ﭖ
ﭗ
ﭘ
ﭙ
ﭚ
ﭛ
ﭜ
ﭝ
ﭞ
ﭟ
ﭠ
ﭡ
ﭢ
ﭣ
ﭤ
ﭥ 
ﭦ
ﭧ
ﭨ
ﭩ
ﭪ
ﭫ
ﭬ
ﭭ
ﭮ
ﭯ
ﭰ
ﭱ
ﭲ
ﭳ
Аллоҳ жалла шаънуҳу:
«Албатта, Биз у
(Қуръон)
ни Қадр кечасида 
туширдик. Лайлатул Қадр қандоқ нарса эканини сенга 
нима билдирур? Лайлатул Қадр минг ойдан 
яхшироқдир. Унда фаришталар ва Руҳ Роббилари изни 
билан барча ишлар ила тушадирлар. У то тонггача 
салом 
(тинчлик)
 бўлиб турадир», деган 
(Қадр, 1—5).
Шарҳ:
Суранинг номи ҳам биринчи оятдаги «Қадр» 
калимасидан олинган, тўғрироғи, «Лайлатул Қадр»дан 
олинган. 
Бу муборак кеча икки хил маънода қадр деб аталади. 
Биринчиси, қадр, яъни қадри улуғ, иккинчиси, қадар, яъни 
бандаларнинг қадарини белгилашдир.
Чунки Қадр кечаси қадри улуғ кечадир. Қадр кечасида 
бандаларнинг бир йиллик қадарлари – тақдирлари 
белгиланади ва сураи карима бошидан охиригача муборак 
Қадр кечасига бағишлангандир.
Барча халқларда ўтган улуғ кишиларни, машҳур 
кунлар, дастурлар ёки бошқа муносабатларни байрам 
қилиш одат тусига кирган. Улар бу байрамларда еб-ичиш, 
ўйнаб-кулиш, ароқхўрлик, турли фисқу фужурни 
хоҳлаганча қилишга қулай фурсат топадилар.
Исломда эса, байрам ўзига хос бўлади. Илоҳий дастур 
байрами бўлмиш Қадр кечаси шулардан биттаси.
Чунки худди шу кечада Қуръони карим нозил этила 
бошлаган. Бу байрамда қалбни поклаш, виждонни 
сайқаллаш имкони бор. Аллоҳга яқинлик ҳосил қилиш 
учун ҳам бу кечада бедор бўлиб, ухламасдан ибодат 
147

---

қилинади.
Қадр сурасида Аллоҳ таоло мусулмонларга Ўзи берган 
улкан неъмат – уларни зулматдан нурга олиб чиққан 
Қуръони каримни нозил қилганини эслатиши бежиз эмас.
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.