Қадимги юнон-рим тарихи

Ijtimoiy tuzum 
 
Qadimgi hind jamiyatining erkin aholisi to`rt umumhind toifasi-varnalarga
111
  varna ichida 
ko`pgina mahalliy  yopiq kasta
112
  yoki jati
113
 ga bo`linar edi. Varnalarga mansublik  tug`ilish bilan 
aniqlanar  va  merosiy  edi.  Toifaviy  tuzilish  boshqa  qadimgi    jamiyatlarga  ham  bor  edi,  lekin 
Qadimgi Hindistonda  unga mustahkamlik, aniqlik xos edi. Varnalarga bo`linish hukmron tabaqani 
aholini noiqtisodiy  
Varna  ijtimoiy  muassasa  sifatida  kastaga  qaraganda  ancha  oldin    kelib  chiqqan,  varnalarni 
paydo bo`lishi Shimoliy Hindiston hududida oriylarni joylashuvi va ularda ibtidoiy jamoa tuzumini 
yemirilishi,  zodagonlar,  kohinlarni  ajralib  chiqishi  bilan  bog`liq.  Varnaga  mansublik  shaklda 
aholini qaram qilishdan manfaatdorligi bilan bog`liq edi. 
 
Varnalarga bo`linish din  tomonidan e’tirof etilar edi. Varnalarni yaratilishi xudo Braxmani   
amri  deb  ko`rsatilar  edi.  Varnalar  huquq  va  majburiyatlarda    farqlanar  edilar.    Har  bir  varnaga 
mansub  an’anaviy  mashg`ulotlar  ko`rsatilgan  edi:  braxmanlar  uchun  kohinlik  majburiyatlari, 
kshatriylar  uchun  harbiy  ish  va  boshqaruv,  vayshilar    uchun  savdo-hunar,  dehqonchilik,    
shudralar          uchun            uch      oliy        varnalarga      xizmat      qilish.  Kastalar  mamlakatni  notekis 
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti sharoitida, aholini  etnik va diniy bir-biridan ajralishidan kelib chiqdi. 
Ijtimoiy ahvoli, meroviy mashg`ulotlari, kasblari ma’lum etnik,  ba’zida diniy birliklarga uyushgan 
kishilar  guruhlari  kastalarga  ajraldilar.    Jatilar  asosan    vayshi  va  shudralar  doirasida    paydo    
bo`ldilar.  Ular  yopiq  jamoa  ko`rinishida  bo`lib  boshqaruv  organlariga  ega  edilar.  Ba’zi  jatilar 
juda past o`rinni egallaganlari uchun  biror varnaga kirmas edilar, ular “tegib bo`lmaydiganlar” 
edi.