A'deplilik qa'diriyatler



Download 1,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana28.03.2022
Hajmi1,53 Mb.
#515026
  1   2
Bog'liq
Marks filosofiya slayd



Tema: A`deplilik qa`diryatlar
(Etika)


Joba:
1.«Etika» pániniń predmeti hám onıń ózine tán ózgeshelikleri.
2.Moral` hám huqıq múnásibetleri. Sociallıq pánler sistemasında 
etikanıń tutqan ornı 
3.Moral`diń mánis-mazmunı hám strukturalıq dúzilisi
4.Etikanıń tiykarġı kategoriyaları 
5.Qádiriyatlar insan ómirinde: anıqlaması, ózgeshelikleri hám olardıń 
klassifikaciyası 


Etika
<> pániniń predmeti hám onıń ózine tán ózgeshelikleri.
Adam jámiyette jasap turıp, jámiyetten jıraq bola almaydı. Bul jaġday 
adamnıń barlıq isine, atap aytqanda, ádebine de tikkeley yamasa qıya 
óz tásirin kórsetedi, onıń júris-turısına baylanıslı belgili bir tárbiyalıq-
aġartıwshılıq talaplar qoyadı, qaġıydalar islep shıġadı. Adamlarġa baha 
berilgende, onı jasınan, kásibinen, dárejesinen ġárezsiz túrde ádepli 
yaki ádepsiz, tárbiyalı yaki tárbiyasız, zıyalı, oqıġan bolsa da uqpaġan 
dep baha beriledi. 
Bunda biz adamlardıń mánawiy kelbetin minez-qulqın, jaqsı yaki jaman 
is-háreketin ańlatqan bolamız.


. Solay eken, hár bir adam bir álem bolsa da, ol 
tákirarlanbas siyrek, ózine ġana tán bir sıyqır bolġanda da 
bir ózi jasay almaydı, baxıtlı da, baxıtsız da bola almaydı. 
Solay eken, adam miyneti, tábiyatı, ruwxıyatı menen 
jámiyetke ajıralmas baylanıslı hám óz-ara tásirge iye. 
Abdulla Avloniy «Turkiy guliston yoxud axloq» shıġarmasın 
bılay dep baslaydı: «Insanlardı jaqsılıqqa shaqırıwshı, 
jamanlıqtan qaytarıwshı bir ilim. Jaqsı qulıqlardıń 
jaqsılıġın, jaman qulıqlardıń jamanlıgın dálil hám mısallar 
arqalı bayan qılatuġın kitap axloq (moral` – M.A.) 
delinedi» .


Abdulla Avloniy pikirin dawam ettirip, bul mashqalaġa 
tereńirek jantasadı: «Axloq ilimin oqıp, bilip ámel qılġan 
adamlar óziniń kim ekenligin, janabı haq ne ushın xalıq 
qılġanın, jer júzinde ne is qılmaq ushın júrgenin biler. Bul 
kisi ózinen xabardar bolmasa, ilimdi, ulamanı, jaqsı 
adamlardı, jaqsı nárselerdi, jaqsı islerdiń qádirin, qımbatın 
bilmes. Óz ayıbın bilip, ıqrar bolıp, dúzetiwge is qosqan kis 
shın bahadır hám palwan kisi» .
Moral` latınsha «moralis», «mores» sózlerinen alınġan 
bolıp, mánisi qulıq, ádet degen. «Axloq» sózi arabsha 
bolıp, qulıq sózinin kóplik sanı. 


. Moral`di óz aldına filosofiyalıq ilim – «etika» úyrenedi. 
Etika, grekshe «ethos» sózinen alınġan bolıp, mánisi 
qulıq, ádet degeni. Etika áyyemde fizika hám logika menen 
birgelikte filosofiyanın ajıralmas úshinshi bólimi 
esaplanatuġın edi. Keyin ala Aristotel` birinshi bolıp, 
«Etika» («Nikomax etikası» hám «Siyasat») shıġarmasın, 
sabaqlıġın jazġannan keyin, ol óz aldına filosofiyalıq 
baġdardaġı ilim statusın aladı. Etikanıń basqa filosofiyalıq 
ilimlerden parqı, ózine tánligi sonda, onda teoriya menen 
ámeliyattıń, iskerliktiń baylanıslılıġı hám uyġınlıġı, yaġnıy 
birin-biri talap etiwi bolıp tabıladı. 


Aristotel` etikanıń jámiyet turmısında mańızlı 
áhmiyetke iye ekenligin atap kórsetip, bılay dep 
jazadı: «Tábiyat insannıń qolına qural – aqılıy hám 
morallıq kúsh bergen, biraq ol usı quraldı keri 
tárepke qaray da isletiwi múmkin; sol sebepli
morallıq tayanıshları bolmaġan adam eń insapsız 
hám jabayı, óziniń jınısıy hám talġam meyillerinde eń 
pás janzat bolıp qaladı»



insannıń tábiyiy qásiyetlerin ózgertiwshi, jaratıwshı iskerligi 
formasında ulıwmainsanıy mádeniyattıń quram bólegi;

jámiyette jasawshı hár bir shaxstı hár tárepleme kámel taptırıwshı 
mánawiy-sociallıq faktor tiykarlarınan biri;

adamlardıń ishki tuyġıların, sezimlerin ósirip, ulıwmainsanıy 
materiallıq hám mánawiy qádiriyatlardı ańlap jetiw, olardı asırap hám 
kelesi áwladlarġa jetkizip beriw jollarınıń eń abzalı;

shańaraq hám kúndelik turmısta orın alġan shańaraqlıq parız, óz-ara 
húrmet, sadıqlıq, ar-namıs kibi dástúrlerdi násilden-násilge, áwladtan-
áwladqa ótkiziw tiykarında dawam ettiriw quralı; 

ádalatlı jámiyet qurıw hám onda bay-badáwlet, tınısh-tatıw, baxıtlı 
jasaw ideyası sıpatında turaqlı ráwishte rawajlanıp kelgen hám 
rawajlanadı.


Moral`
Huqıq
Normalar jazba xarakterga iye emes, urf-ádet hám dástúrlerda belgilenedi.
Normalar anıq formal xarakterge iye rásmiy hujjatlerde belgileb beriledi.
Normalar ob`ektiv ráwishte kelip shıġadı.
Normalar mámleket tárepinen ornatıladı.
Ámel qılınıwın támiyinlew mexanizmi-amiyetshilik pikiri
Ámel qılınıwın támiyinlew mexanizmi-mámleket organlarınıń sankciyası.
Iqtıyar erkinligi orın alġan
Iqtıyar erkinligi normativ hújjetler menen qatań shegaralanadı. 

Download 1,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish