Additiv va multiplikativ ekonometrik modellarni amalda qo`llash

ADDITIV VA MULTIPLIKATIV EKONOMETRIK MODELLARNI AMALDA QO`LLASH

Bajardi:__________________

Tekshirdi:_________________

Reja:

• Reja:
• 1. Modellar haqida umumiy tushuncha
• 2. Qator darajalari avtokorrelyatsiyasi
• 3. Parametrik bo'lmagan ekonometrika

Bir ob’ektni ketma-ket momentlar(davrlar)dagi holatini tavsiflovchi qator ma’lumotlari bo’yicha tuzilgan modellar dinamik qatorlar modellari deyiladi.

• Bir ob’ektni ketma-ket momentlar(davrlar)dagi holatini tavsiflovchi qator ma’lumotlari bo’yicha tuzilgan modellar dinamik qatorlar modellari deyiladi.
• Dinamik qator –bu ma’lum bir ko’rsatkichning bir qancha ketma-ket kelgan momentlar yoki davrlardagi qiymatlari to’plamidir. Dinamik qatorlarning har bir darajasi trendli(T), tsiklik yoki masumiylik(S) va tasodifiy(E) omillarning ta’siri natijasida yuzaga keladi.
• Uchchala komponentalarning yig’indisidan tuzilgan model dinamik qatorning additiv modeli deyiladi. Uchchala komponentalarning ko’paytmasidan tuzilgan model esa dinamik qatorning multiplikativ modeli deyiladi.

Additiv model quyidagi umumiy ko’rinishga ega: .

• Additiv model quyidagi umumiy ko’rinishga ega: .
• Multiplikativ model esa quyidagi umumiy ko’rinishga ega: .
• Additiv va multiplikativ modellarni tuzish dinamik qatorning har bir darajasi uchun T, S va E komponentalarning qiymatlarini hisoblashga olib keladi.
• Modelni tuzish jarayoni bir nechta bosqichdan iborat:
• 1) berilgan qatorni sirg’anchiq o’rtacha usul bilan tekslash;
• 2) S – mavsumiy komponentaning qiymatini hisoblash;
• 3) qator tenglamasidan mavsumiy komponentalarni chiqarib tashlash va additiv modelda (T+E) yoki multiplikativ modelda (T·E) tekislangan qiymatlarni topish;
• 4) (T+E) yoki (T·E) darajalarni analitik tekislash va hosil bo’lgan trend tenglamasini qo’llab T ning qiymatlarini hisoblash;
• 5) hosil bo’lgan modelda (T+E) yoki (T·E)ning qiymatlarini hisoblash;
• 6) mutloq va nisbiy hatoliklarni hisoblash.