Адаптацияси. Адаптация жараёни босқичлари

баҳолашиушбуадаптациятуринингсубъективтомонларидир.
3. Ижтимоий-
психологик адаптация деганда ходимнинг меҳнат
жамоасидаги мавжуд муносабаттизимигамослашиши,жамоагахос
бўлганнормавақоидалар ҳамдаунгагуруҳтомонидан белгиланган
ролни вамавқени қабул қилиш жараёнига айтилади. Бундай
мослашувнинг муваффақиятли
ўтиши
ходимнинг
характер
хислатларига,унинг мулоқотгамойиллигига,ҳаётий тажрибаси ва
дунёқарашининг янги шароитга москелишига боғлиқ.Гуруҳнинг
аҳиллиги,унингмаданиятдаражасибухилдагиадаптацияжараёниниг
муваффақиятли ўтиши гаровидир.
Рол
соҳасидаги
адаптация.
Ходимнинг жамоага аъзо бўлишиташкилотнинг вазифа ва
мақсадидан келиб чиқувчи ролни қабул қилишбилан ифодаланади.
Ходим ундан нима кутишаётгани ва бу кутувгатааллуқли хатти-
ҳаракатларни амалгаошириши жудамуҳим.Масалан,бирон кишини
раҳбарликка тайинлашар экан,янги раҳбардан жамоадемократик
ёкиавтократбошқарувуслубиникутишимумкин.Букутувларгамос
келишёкикелмасликдаражасикўпжиҳатданянгираҳбарваходимлар
ўртасидагимуносабатларнибелгилабберади.
Хатто ходимлар беихтиёрянги келган раҳбарни эскиси билан
таққослаб унга тавсиф беришга ҳаммойил бўлишади.Шунингучун
ходим учун адаптация шароитини яратиш мавжуд ролгабўлган
талабларнианиқишлабчиқиш ваижросинитаъминлаш мақсадидаги
тадбирларни уюштириш билан белгиланади. Бу фикр айниқса
бошқарув лавозимига янги келаётган раҳбарлар учун жуда
ўринлидир.
Одатда янги лавозимни таклиф этишар экан «Бир ўйлаб
кўринг» деб хайрлашишади.Таклифни қабул қилган кимсанинг
«ўйлаш»жараёниниэса
янгиролгаўзиничамалаш дебаташ мумкин.Агаркимсаролни қабул
қилаолишигакўзиетсатаклифгарозибўлади,агариккиланишгаолиб
келсаўзибилан ушбу рол орасида катта фарқни сезган бўлади.
Шунинг учун янгилавозимгамослашишнингсифатлиўтиши қатор
тадбирларниталабқилади.
Бу соҳадаги бирламчи вазифа – ушбу ролга қўйиладиган
талабларнианиқлаболишдир.Бужараёнқанчаликпухтаўтсаролни
қабулқилишшунчаликосонкечишимумкин.
Кейингибосқичролниқабулқилиш дебаталади.Бундаинсон
янгихатти-
ҳаракатларни ўзида шакллантира бошлайди.Бу жараён
инсон томонидан нафақат хизмат юзасидан, балки шахсий
муносабатлартизмимидагиталабвахусусиятларниҳам ўзлаштириш
давридир.
Навбатдагибосқичэса қабул қилинганролниижроэтиш деб
аталадивабу ҳолатўзинингиккитомонигаэга:ролниижроэтувчи

---

шахсхулқинингатрофдагилартомониданбаҳоланиши.Одатдабундай
баҳолашда ходимни ҳам атрофдагилар, ҳам унингўзи баҳолаши
тарзидаамалгаошади.Буиккибаҳолаш кўрсаткичнинг ўзаро мос
келиши жуда муҳимдир.Шундаймосликка узоқ давом этувчи ички
меҳнат асосида эришилади. Ушбу кўрсаткичлар мослигини
таъминловчи асосий тадбирлардан бири ходимга унингхатти-
ҳаракатлари ҳақида қайта алоқа бериб туришдир.
Қайта алоқа
натижасидаолинганмаълумотларасосидаинсонўзхатти-
ҳаркатларига
ўзгартириш киритадиваролгамувофиқ келиш учунўзустидаишлай
бошлайди. Шу
мақсадда
баъзи
корхоналарда
ходимлар
биланишловчи махсус мутахассислар томонидан ташкил этилувчи
тренингмашғулотлари жуда ўринлидир. Гуруҳий тарзда ташкил
этилган бумашғулотларда иштирокчилар у ёки бу ролни хизмат
талабларига яқинлаштирилган
вазиятда ижро этадилар ва